I
I
I
KAPPIE EN DE RING VAN SATURNUS
dit wereldtsje van ons
(HtU l>ei Veileöen.
I
i
ii
i
f
I
f
Waar
been
BLOEMEN
BLOEIEN OOK!
i
f
f
f
f
f
f
BAMI en NASI
Toekomst onderwijs
t
K.N.V.B.-PROGRAM
RONO-PROGRAMMA
NAJAARS-
i
5
5
1
g
j ar
I
Jf
O
I
4
Pagina 2
S N E E K E R
NIEUWSBLAD
Maandag 24 september
in-en-om dc Watcrpoortetad
Taalzuiveraars
van
dansen
ieder
weekend ge-
OM MEE TE NEMEN
Bij
j-,
21
van
dv
Later stortte hij het bedrag
..Niet
Gorrit
zo-
a.s.
FEUILLETON
door To Dorssen-v.Loon
de
i
van
««IffllIlffllIlllHIMBlIIIB
uit eigen keuken
van onze chef-kok
vanaf 2.25 bij
te
kastekort
gedekt
waarde.
in
mede
mono-
Reserve derde klas A
Steenwijk 2 - WZS 2 (H. F, Binnema)
Harlingen 2 - LSC 2 (G. Henstra)
Jubbega 2 - RES 2
Spel. Joure 2 - Emmetoord 2
Reserve eerste klas
Germanicus 2 - Velocitas 2
Emmen 2 - Alcides 2
Leeuwarden 2 - GVAV/Rap 2
Sneek 2 - Drachten 2
(W. D. M. Roelants)
Veenidam 3 - CEC 2
Muntendam 2-Harkema 2
Vierde klas A
DTD - De Walden
Bergum - Dronrijp
WZS - Akkrum (N. v. Brouwershaven)
Trijnwalden - Read Swart
GAVC - St. Annaparochie
Derde klas A
Frisia - Lemmer
Spel. Franeker - MSC
Emmeloord - CAB
LSC - Spel. Joure (J. de Groot)
RES - Harlingen
Alcides - FVC
Zaterdag 29 september
Derde klas A
Broekster Boys - Kollum
Delfstrahuizen - Fe. Meppel
Bolswardia - Leeuwarder Zwaluwen
Zwaagwesteinde - ’t Fean ’58
ONT - Heerenveense Boys
ONS - QVC (W. Posthumus)
e
in
Se
van
Je
eh
„Kom,
f
i:
I
I t
W'
Zondag 30 september
Eerste klas C
Spel, Erica - Sneek (B. E. Bijl)
CEC - Oosterparkers
Rood Geel - Velocitas
WVV - Drachten
Muntendam - Emmen
Harkema - Germanicus
Zaterdag 29 september
Manege Sneek: 14.00-17.00 en 19.30-
22.00 uur Open Dag
Reserve derde klas A
ACV 2 - Harkemase Boys 2
Suameer 2 - ONS 2 (S. Lolkema)
Heerenv. Boys 2 - Blauw Wit’34
VVT 2 - Heeg 2 (H. J. Huizinga)
Leeuw., Zwaluwen 2 - Dr. Boys 2
HZVV 2 - Oranje Nassau 2
contanten terug.
De Javabode is door
tent-resident gestraft
dagen onthouding
aangaande
met mijn
me-
S resident
Dinsdag 25 september
Amicitia: 20.00 uur film „Angela”
Dinsdag 25 september
18.00-18,30 RONO-radiojournaal
18.30- 19.00 Fryske Utstjüring
Eindredaktie Heinze Bakker
Rjochtstreeks oer en ut Ljouwert
19.00-19.30 Groninger programma
Eindredaktie Gerand F. Beukema
19.30- 19.45 Lichte muziek
19.45-20.00 Landbouwjournaal
Eindredaktie Gerard F. Beukema
KWALITEITSBUFFET
REST. VAN DER WAL
Telefoon 05150-3863
„Rustig, beste vrouw!” sprak de heer
Zerx vermoeid. „Hoe kan ik mij met
al die drukte om mij heen op de ring
concentreren? Het lijkt mij trouwens
nuttiger om éérst de schat te zoeken
en daarna de stuurman- Deze Tjeerd,
zoals ge hem belieft te noemen, kan
ons toch van geen enkel nut zijn. Mij
gekend, dus je kunt wellicht begrijpen,
wat ik bedoel. Maar.Rina is meer
dan een jaar dood; zelf zit ik nog
volop in zaken. Dat is na een sterf
geval een goeie remedie, maar.... je
een waarschuwing
doen, anders gaat
moet er geen drama van maken.”
„Drama? Je bent wat voor me gaan
betekenen, lammeling, snap je dat
niet? Je hebt wat bij me geraakt. Ik
ben expres gisteren en vandaag de
deur niet uitgeweest om te voorko
men, dat je zou bellen tijdens mijn
afwezigheid.”
„Waarom heb jij mij dan niet ge
beld? Hierheen? Naar m’n kantoor?
Je weet het nummer toch?”
„Hoe kon ik weten, of dat in goede
aarde zou vallen? En ergens heb ik
ook nog zoiets als mijn trots. Al is
die onder deze omstandigheden wat
armzalig
„Ach, m’n lieve kind, als ik het ge
weten had
,Ja? Wat dan?”
,Ik was niet geheel zeker van me
zelf, Geesje. Ik leg je dat wel een
keer uit. Maar nu weet ik het wel.”
„O ja? Pas ik nog ergens in die ze
kerheid van je?”
„Wat denk je? Zullen we daar van
avond over babbelen?”
„Vanavond?” Hij hoorde opeens
blijdschap in dit éne woordje.
„Ja. Vanavond. Ik bel naar huis, dat
ik niet kom eten. Met een kwartier
tje ben ik hier klaar- Dan stap ik in
m’n wagen en rijd meteen naar de
Amstelveenseweg. Ben ik welkom?
„Moet je dat nog vragen, kwajongen?
Je hebt straks heel wat goed te ma
ken. Ik was Luaiamaal pverstuur.”
veel geld, integendeel, hier en daar is
het een bron van inkomsten, zoals de
andere openbare bedrijven,' en
daarom tracht de overheid het
polie vast te houden.
Intussen gebeurt er het een en ander
in de protestante kerk. Die kerk was
in 1816 officieel los gemaakt van de
Staat, maar de Staat had, via de ste
delijke gymnasia en de Rijksuniversi-
Tussen ons bestond een volkomen har
monie, in elk opzicht. We zeiden bij
voorbeeld nooit: dit of dat gaan we
doen, of: zus en zo ben ik van plan.
Bij ons was het altijd: wat denk jij
er van, als we dit of dat eens gaan
doen? Met andere woorden: we na
men altijd de beslissingen samen. In
de breedste zin van het woord, be
grijp je? Dat gaf nooit moeilijkheden.
We gingen van de eerste da>g af uit
van het standpunt: we zijn samen ge
trouwd, dus in ons verdere leven doen
we alles voortaan ook samen. De zaak
uitgezonderd, hoewel ik haar in dit
opzicht ook wel eens haar advies
vroeg. Goed, je hebt mijn vrouw
tot en met
van 19.30-21.30
Kan”-sporthal,
IffilllllllllllIllillllilWIlllllllW
JhiiiiiiiiiiiK
bruik van het Oude Testament be
paalde vertalingen en de uitleg van
sommige passages stonden hen niet
aan en zo werd de openbare school
school zonder bijbel. Die mét de
Biibel stond voor de deur.
len, Wobke! Moet je Tjeerd dan niet
zoeken?”
B.
19.45-20.00 Dier en plant in Rono-land »'l!!lll!ll!lllllllllllllllllfflllllllllllllllllllll!IIIIIIIIM
in de asbak. Nerveus verschoof hij en
kele papieren op zijn bureau. Toen
keek hij het meisje aan.
Rustig begon ze: „Ik zou
antwoord heel kort kunnen zijn,
neer, want het antwoord is natuurlijk
positief.” Ze keek hem recht in de
ogen. ,Ik antwoord: het is heel ver
standig van u, als u kontakt opneemt
met een vrouw. Wat zou daar op te
gen zijn? Ik zou het niet weten.”
Zijn gezicht lichtte op: „Je meent het
werkelijk?”
„Allicht. In zo’n subtiele aangelegen
heid zou het hoogst ongepast zijn er
grapjes over te maken. Ik weet natuur
lijk hoe oud u bent en als die dame
zoals u zegt van ongeveer de
zelfde leeftijd is, wat zou er dan op te
gen zijn om samen opnieuw wat van
het leven te maken? U behoeft uzelf
niets te verwijten voor wat betreft uw
gestorven vrouw. Alle respect voor
mevrouw - ik heb haar altijd ’n schat
gevonden ,en dat was ze maar met
een gestorvene kunt u niet leven. Per
soonlijk zie ik geen enkel steekhou
dend bezwaar.”
„Ik weet alleen nog niet, hoe mijn
dochter het zal opvatten, Wil. Ik te
lefoneerde vrijdagavond met me
vrouw Duinstra zo is haar naam
thuis. Ellie hoeft niet een bepaald
I.Q. te bezitten om te begrijpen, dat
er al eert soort vriendschap bestaat tus
sen mevrouw Duinstra en mij. Althans
weet ook: ik heb
gehad. Kalmer aan
het mis met je.”
Hij stak zijn pijp aan, die intussen uit
gegaan was en zoog enkele malen.
„De kwestie is, Wilik heb een
vrouw leren kennen- Ongeveer van
mijn leeftijd. Een weduwe met even
eens grote kinderen. Ik ben een paar
maal bij haar thuis geweest. Het re
sultaat was, dat we al spoedig heel
goed met elkaar overweg konden. Al
ben ik geen vijf en twintig meer, ik
ben nog niet van steen. Tot voor kort
beschouwde ik 't aanknopen van con
necties met een andere vrouw als een
soort verraad aan Rina. Maar ik weet
nu, dat dit niet het geval is. Rina was
breed in haar opvattingen en als de
mogelijkheid zou bestaan om haar te
vragen: wat denk jij ervan, ben ik er
zeker van, dat ze zou antwoorden:
doen. Blijf niet alleen. Zoek weer n’
aardige vrouw en maak wat van je le
ven- Wat heb je er aan alleen te blij
ven? Drie van de 4 kinderen zijn ge
trouwd en de jongste loopt te zijner
tijd ook wel tegen een aardige jongen
opZo zie ik het nu, Wil. Nog ge
zwegen van bepaalde verlangens, waar
over ik niet in bijzonderheden zal tre-
Vierde klas A
Oeverzwaluwen - CVVO
SDS - Woudsend (W. D. Meter)
Heeg - IJVC (G. H. Beren tsen)
Spel, Franeker - HJSC (P. Bos)
Leeuwarden - Nijland (T. v. d. Lee)
Oudega - Hielpen (A. Aarsman)
61-96 De honende lach van Nurx ver
stierf in de verte, terwijl Kappie zich
met een pijnlijk gezicht de knokkels
wreef, waarmee hij de deur een op
lawaai had gegeven. Op dat moment
kwam Katrijn Koekeloer de kamer
weer binnen.
„Ik heb het wel gehoord!” riep ze
met schrille stem. „Die arme Tjeerd
zit opgesloten en jij staat daar maar
te kijken, alsof je geen tien kunt tel-
heeft hij althans tot nu toe ten zeer
ste tegengewerkt!”
„Welja!” barstte Kappie uit. „Daar
begint dat gezever over die schat
weer! Maar het gaat mij om m’n
stuurman, meneer!”
„En praten maar!” riep Katrijn, ter
wijl ze van opwinding met haar stof
doek heftig over de wand wreef.
„Maar ik ga Tjéerd zoeken, hoor!
IS
»l
Soerabaja heeft
63.000 dat
is door borgtocht.
Cursus ds W. Banning: Naar
wij vernemen zal ds W. Banning
ook dit jaar weer een kursus ge
ven over Letterkundige werken,
in de Herv, Kerk. Kursus handelt
over: „De mens als zoeker”. De
bedoeling is, aan de hand van
werken uit de moderne letterkun
de verschillende stroomingen te
bespreken. Aan de orde komen
Pallieter van Felix Timmer
mans, het vergoddelijken van de
natuur; De gedachte der Tijden
van P, H. van Moerkerken, het
zoeken van den heilstaat op aar
de; Keizer en Galilieër van Ib
sen, het zoeken van de eenheid
van het natuurlijke en het geeste
lijke, het heidense en het christe
lijke; een fragment van Jan
Christoffel, de roman van Ro
main Roland, het zoeken van de
schoonheid en het daarin vinden
van God; Godzoekers van Rasa-
kof. De eerste avond zal zijn
Maandag a.s. 1 October, des
den, maar die jij met jouw levenser
varing best zult begrijpen. Verlangens,
die opnieuw weer naar voren komen,
als je in de constante nabijheid bent
van een aantrekkelijke vrouw. Dan
doet de leeftijd er niet toe. Ik moet ei
genlijk vandaag een bepaalde beslis
sing nemen. Het afgelopen weekeind
zou ik naar haar toe zijn gegaan. Er
deden zich omstandigheden voor, die
er toe leidden, dat het uitgesteld werd.
Ik zei tegen haar, toen ik het haar te
lefonisch meedeelde: ik bel je nog
wel. Dat heb ik tot op heden niet ge
daan. Maar dat kan ik niet langer
meer uitstellen- Ik moet haar van
avond bellen, zodat ze weet, wat ze
aan me heeft. Wat is jouw oordeel?
Doe ik verkeerd? Loop ik te hard van
stapel? Is de periode tussen Rina’s
dood en vandaag nog te kort? Of geef
je me gelijk? Ik zwil een eerlijk ant
woord. Spaar me niet, want daar heb
ik niets aan. Probeer ook niet een
compromis te vinden tussen ja en nee,
want dat heeft evenmin zin voor mij.
Of het is zwart of het is wit. Ja of
nee, anders wil ik niet horen. Zo, nu
weet je alles. Misschien lach je me in
gedachten uit: zo’n ouwe vent weer op
vrijersvoeten of iets dergelijkshet
zij zo. Maar wees in godsnaam eer
lijk. Ja, een eerlijk antwoord, al valt
het negatief voor me uit, zal ik kun
nen waarderen”.
Hij klopte zijn pijp uit en legde hem
Woensdag 26 september
Amicitia: 20.00 uur film „Angela”
De Meerpaal: 16.00 uur film met
discussie; 20.00 uur gespreksavond,
inleider Jan Hanse. Films:
genoeg” en „Neighbours”
Donderdag 27 september
Restaurant „Piso”: 19.30 u. grandi
oze modeshow „La Tricoteuse”
De Meerpaal: 20.00 uur
discussie en
„Niet genoeg”
Bar-Dancing De Lichtboei: in de
maand september „Brandy”, 5-mans-
orkest met zanger Steve Allerd
Luda Bar-Dancing: in de maand sep
tember Deejee Jan Smit
Bar-Dancing ’t Singeltsje: ieder
weekend in september „The Geraldis”
en het bekende trio „Timbre”
Chr. Jeugdsociëteit „De Fuik” (steeg
naast Hema) elke zaterdag- en zon
dagavond geopend voor jeugd boven
16 jaar, Zaterdagmiddags kan ieder
een die wil een kop koffie halen tij
dens of na het boodschappen doen
Bar-Dancing „De Sneker Pan”: in de
maand september het orkest „Liber
ty”
Scotch Inn: iedere avond
m.m.v. Gerrit Blaauw
Jongerencentrum ,De Meerpaal’, Klei
ne Palen ontmoetings-mogelijkheid
voor jongeren, iedere vrijdag van
19.00-24.00 uur en zaterdag van 15.00
-24.00 uur
Oosthem: iedere zaterdagmiddag in
stuif in het Himsterhüs van 4 tot 6
uur
Midgetgolfbaan:
opend.
Trimmen van maandag
vrijdag iedere avond
uur in de „C. Kan”-sporthal, de
Rijksscholengemeenschap en R. J. Sip-
kensschool
IJsbrechtum: Old Vic, ieder weekend
muziek
Bar-Dancing-Discotheek „d’Ald Wal”
Heeg, iedere avond Diseobal
Leeuwarden: Wetswinkel Westerplan-
tage 15, geopend donderdagsavonds
van 19.30-21.00 uur
Chr. Ouderensoos „lepenhof” Lem
merweg en Omstreken, elke eerste en
derde woensdagmiddag van de maand
bijeenkomst in de Lucas Fockens-
school, hoek Kaatsland - Scherhem-
straat. Aanvang 15,00 uur.
den cursus door advertentie
dit blad zal wonden bekend
maakt.
1 October a.s. hoopt de heer
W. Hettema, brievenbesteller te
Sneek, den dag te gedenken, dat
hij voor 25 jaren bij de posterij
en in dienst trad. Het zal deze
plichtsgetrouwe ambtenaar dien
dag vermoedelijk niet aan blijken
van belangstelling ontbreken.
Op aanbeveling voor secreta
ris der gemeente Grijpskerk zijn
geplaatst de heeren H. R. Kalk,
hoofdcommies ter secretarie te
Delfzijl en H. M. Martens, hoofd-
de ambtenaar ter secretarie
Wijmbritseradeel te Sneek.
BURGERLIJKE STAND SNEEK
van 21 tot 27 September.
Geboren: Hijlke dv Teake Koe
nen en Beitske Draijer; Hinke dv
Durk Bergstra en Berber Greida-
nus; Klaaske dv Jan de Graaf
en Marie de Jong; Berber Chris
tina dv Lolle Smit en Agatha H.
Dbkkum; Pietje dv Johannes
Blesma en Klaaske Ritskes; Arie
Johannes zv Rinse Brandsma en
Jansje van Manen; Feije Hotze
zv Anne Sinnema en Klaske
Bergstra; Durkje dv Gerben Ree-
horn en Akke Hoekstra.
Gehuwd: Cornells Mollema 25
j. en IJbeltje Grietje Vonk 24 j.
Maandag 24 september
Poort van Kleef: 20.00 uur sigaren
en pijprookwedstrijd Henk Stuur-
op.
Amicitia: 20.00 uur film „Angela”
Rest. Van der Wal: 20.00 uur ver
gadering PKV „Sneek en omstreken”
Hotel Bonnema: 9.30 uur oriëntatie-
rit Sneker Poitie Sportvereniging
Uit de Nieuwe Sneeker Cou-
■ant van Woensdag 26 en Zater
dag 29 September 1923, vijftig
jaar geleden dus.
De „Likstok”:
zullen er zich over verheugen dat
de lolly thans de naam van
„likstok” heeft gekregen. Het
gaat met de likstokkenindustrie
intusschen maar best. Alleen te
IJsselstein worden per dag 22.500
I; likstokhoutjes gemaakt.
Maandagmiddag reed een
sleeperswagen tegen het perceel
Oud-Kerkhofhoek Groote Kerk-
straat, waardoor een gedeelte
van den muur instortte en
gevei scheurde. De aangerichte
schade zal door een eigenaar van
den wagen worden vergoed.
Maandagavond werd door een
onbekende, vermoedelijk bij een
S ruzie tusschen jongens een steen
S geworpen door een ruit van een
S woning aan de Lemmerweg. De
politie heeft den zaak in onder-
S zoek.
j! Ten overstaan van notaris Th.
Boshuijer werd hedennamiddag
bij Gebr. Hanenburg publiek fi-
naai geveild de Greidplaats ter
e weerszijden van en aan den Hem-
dijk bij Abbega, groot 34.6 p.m.
in gebruik bij de mede-eigenaars
S M. en L. Hilverda. Geveild in 7
avonds negen uur. Evenals vori-
ge jaren is de kursus gratis toe-
g'ankelijk voor ieder.
Cursus Dr. Wirth: Door bizon-
dere werkzaamheden is Prof.
Dr. Wirth genoodzaakt zijn aan-
S gekondigde cursus voorloopig tot
na Nieuwjaar a.s. uit te stellen.
De inteekenlijst zal eerstdaags in
I; Van Druten’s Boekhandel worden
neergelegd, terwijl het begin van
‘***************************»**<<*************»%*W*V»%%V»%%V%%%%%%%%**t%%tX
film met
nabespreking. Films
en „Neighbours”
Woensdag 26 september
18.00-18.30 RONO-radiojournaal
18.30- 19.00 Fryske Utstjüring
Eindredaktie Heinze Bakker
„Underwiis-ünderwerp”, muzyk en
lange dagen
19.00-19.30 Overijssels programma
Eindredaktie Alex Jan v. d. Worp
19.30- 20.00 Prisma
Eindredaktie drs, P. J. Huizinga
Donderdag 27 september
18.00-18.30 RONO-radiojournaal
18.30- 19.00 Fryske Utstjüring
Eindredaktie Heinze Bakker
Aktualiteiten en muzyk
19.00-19.30 Drents programma
19.30- 19.45 Lichte muziek
Overleden: Eize Bootsma 54
echtg, van Geeske de Boer.
WYMBRITSERADEEL
tot 27 September.
Geboren: Anje Catharina
Koene Hero Smit en Pieternella
Cornelia Wilmink te Heeg; Anje
dv Aldert Westman en Anje Lut-
tje te Goënga; Grietje dv Marten
Bokrna en Harmke de Boer te
Uitwellingerga; Folkert zv Sieds
Bakker en Harmke Kuiper te
Gaastmeer; Helena Veronica dv
Kornelis Gerritsma en Elizabeth
Alida Ahlers te Heeg; Jacob zv
Feike v. d. Zee en Cornells Sijts-
ma te Hommerts; Dirk zv Bou-
we Daniel van der Meuten en At-
tje de Jong te Uitwellingerga.
Gehuwd: Cornelia de Koe 24 j.
en Rinske Kouwenhoven 23 j. bei
den te Woudsend; Sjouke Schil-
stra 22 j. en Wietske de Jong 22
j. beiden te Woudsend;
Visser 27 j. te Sneek en Tietje
Douma 25 j. te Woudsend; Adolf
Loot 35 j. te Groningen en Marij
ke Speerstra 21 j. te IJsbrechtum.
Overleden: Trijntje Hesselius 83
j., weduwe van Lammert Oom
te Gauw (overleden te Oosthem).
ADVERTENTIëN: Groote Jaar-
lijksche Opruiming. Firma Gebr.
v. Bergen Grootzand Sneek. Tot
en met dinsdag 2 October geven
wij ook ale NATUURWOLLEN
ONDERGOEDEREN, op de we
reldberoemde ROYAL WORCES
TER CORSETS, op complete
LUIERMANDEN en OPGE
MAAKTE WIEGEN 15 procent
korting. Geopend tot ’s avonds
8 uur. Zaterdags 10 uur.
Garage Loots en Fritsma. Ged.
Pol 32, tel. 324 Sneek. Agenten
voor de Citroën Automobielen en
Harley Davidson Motoren voor
Sneek, de Zuidwesthoek, Bols-
ward, Makkum enz. Citroen’s 5
P. K. Torpedo 2 pers. 13587 Fran-
sche Francs, geel of blauw, plus
5 procent invoerrechten, koers van
den dag.
Men profiteert dus van den la
ge koers: Citroën’s 5 P. K. Ca
briolet 2000 Havanna. Citroën’s
5 P. K. in alle gewenste modellen
en elke gewenschte kleur.
De Citroen’s rijden 80 a 20 en 14
a 15 K. M. op 1 Liter benzine
en zijn zeker de zuinigste wagens
die tot op heden gemaakt worden.
De Citroën is de wagen voor de
H. H. zakenlieden, Inlichtingen en
proefritten gaarne op aanvrage,
Beleefd aanbevelend.
teiten en andere waren er nog niet,
van de zes universiteiten in de Repu
bliek der Zeven provincieën, ieder
vpor elk gewest, Holland en Zeeland
samen één waren er drie opgehe
ven alle macht in handen bij de
opleiding van de predikanten. De ver
lichte despoot Willem I wilde die
macht benutten, om via de predikan
tenopleiding de ideeën van de Verlich
ting te doen doordringen bij de toe
komstige predikanten, en via hen bij
het hele volk, want de kerk was hem
de grote school voor de volwassenen,
en de kerkdienst met preek de enige
mogelijkheid het volk te beleren. Er
ontstaat verzet binnen de kerk tegen
al dat moderne, en dat verzet uit zich
vooral bij de schoolmeesters, die vaak
met klem de oude, ware, orthodoxe
leer verdedigen. Uit reactie daarente
gen wil men de school dan weer aan
die .dompers’ onttrekken en zo spitst
de strijd zich toe-
Leider van de orthodoxe protestanten:
Groen van Prinsterer (1800-1876). Hij
wilde voor alles het Christelijk karak
ter van de staat handhaven, en hij
wilde de openbare school als het voor
naamste instrument van die staat zien.
Met andere woorden: de Overheid
moest, naar zijn inzicht, via het door
de overheid gegeven onderwijs er voor
zorgen, dat de jeugd als goed Christen
werd opgevoed. Daarbij waren er
2 moeilijkheden: 1. De protestanten
waren zelf uitermate verdeeld over de
vraag, wat een goed Christen was. 2.
Er was nu eenmaal in de grondwet
gelijkheid van de bestaande godsdien
sten voor de wet vastgelegd geen
vrijheid van godsdienst dus, die is
nooit uitdrukkelijk gegeven, in 1848
vloeit die voort uit de vrijheid van
vereniging en naast de protestanten
waren er rooms-katholieken en Joden.
Het was dus uitermate moeilijk voor
de overheid om via het openbaar on
derwijs de Christelijke staat te helpen
vestigen.
Het karakter van het Openbaar onder
wijs was niet omschreven. Al van
1806 dateert de bepaling, dat het on
derwijs moest opleiden tot de Christe
lijke en maatschappelijke deugden.
Maar wat men daaronder verstond, en
hoe men dit aanleerde werd geheel
aan de leerkracht overgelaten. Zo kon
men lezen leren aan de hand van Bij
belteksten, maar ook aan de hand van
typisch Calvinistische uitgaven als de
Heidelbergse Katechismus, met daar
in „de Paapse Mis is een ontkenning
van Christus enige offerande en een
vervloekte afgoderij”! Hiertegen rees
via allerlei incidenten algemeen verzet,
zodat vanuit Den Haag bepaald werd,
dat de bedienaren van de vijf erkende
godsdiensten Hervormden, Katho
lieken, Lutheranen, Doopsgezinden en
Joden het gebruik van een hen on
welgevallig boek konden doen verhin-
deren. Rabbijnen tekenden toen protest
aan tegen het gebruik van het Nieu-
we Testament, Pastoors tegen het ge-
na dit telefoongesprek. Mijn dochter
was het weekeind tamelijk koel en
heeft met geen woord er meer over
gesproken. Zondag hebben we ’n eind
je getoerd; ook toen was ze afgeme
ten- Ik kan niet loskomen van de
idee, dat ze het er niet mee eens is.”
„Dat hindert niet, meneer. Er is tus
sen u en uw jongste dochter een gene-
ratieverschil. De jeugd van deze tijd
kan in menig opzicht nog zo modern
denken, ten opzichte van hun ouders
of moeder of vader hanteren ze
nog vaak bepaalde ouderwetse nor
men. Misschien voortspruitend uit een
soort beschermingsdrang. Een ^zeker
wantrouwen tegen iedereen, die op in
tieme voet met vader tracht te ko
men. Zij zal moeten leren in te zien,
dat u uw eigen leven moet leiden. Ten
slotte scheiden vroeg of laat uw beider
wegen. Dan bent u alleen. Het zou wel
ontzettend egoïstisch zijn, als zij en
dat geldt eveneens voor uw andere
kinderen u niet opnieuw geluk gun
de. Of bezit enkel de jeugd daarvan
het eigendomsrecht?”
Na sluitingstijd belde hij naar Amster
dam. En toen Geesje Duinstra zijn
stem hoorde, slaakte ze een zucht van
verlichting. „Goddank, dat je belt,
Ik heb twee dagen in een hel geleefd.
Ik dacht, dat je al spijt had
van onze vriendschap.”
kom,” antwoordde hij,
zijn kant eveneens opgelucht.
Wie de toekomst van het onderwijs
wil bekijken, zit met vele „histori
sche” moeilijkheden. Vóór alles en al
len blijkt de standpuntbepaling op dit
gebied belangrijk, ook in de praktijk
van nu. Vanuit die praktijk willen we
over het onderwijs en de beheers
vorm daarvan enkele zaken bijeenzet
ten rond wat men in de geschiedenis
boeken altijd ,de Schoolstrijd’ ge
noemd heeft.
Zo ooit dan geldt bij de schoolstrijd,
dat de eigen standpuntbepaling heel
sterk meespreekt bij het oordeel over
het verleden. Als u de kans krijgt,
enkele boekjes voor de lagere school,
voor het voortgezet onderwijs en enke
le studies voor de „capiata selecta”,
voor het HAVO-VWO door te lezen op
dit punt, dan ziet u hoever hier de
standpunten uiteenlopen. De katholieke
boekjes zien alles als een succes voor
de katholieken, de protestanten zien
het als een protestante zaak, en de
boekjes voor de openbare school laten
toch wel heel voorzichtig dóórsche
meren, dat het hele bijzonder onder
wijs een geldverslindende en eigenlijk
overbodige Nederlandse liefhebberij
is.
Enkele .vastigheden’ uit de vader
landse geschiedenis aan het begin van
de negentiende eeuw: a. Dank zij de
Franse tijd is het Calvinisme als
heersende godsdienst afgeschaft. b.
Dank zij de Verlichting is bij de heer
sende groepen het besef algemeen, dat
onderwijs, en liefst algemeen onder
wijs noodzakelijk is. c. Dank zij de
centralisatie is de zorg voor vtele za
ken aan de gemeenten en de gewesten
onttrokken, en aan het centrale gezag
gebracht. Dat gezag wordt steeds
sterker gecontroleerd door de volks
vertegenwoordiging. Gevolgen van dit
alles voor het onderwijs: a. De be
staande scholen, vlak bij de protestan
te kerken gelegen en meestal onder
het bestuur staande van de prote
stante kerkelijke gemeente werden on
der het bestuur gebracht van de bur
gerlijke gemeente- b. Er ontstaat gro
te belangstelling voor het 'onderwijs
van boven af. Er komen schoolopzie
ners, voorschriften voor de schoolin-
richting, verplichting tot het oprichten
van scholen in grotere gemeenten, c.
De eerste schoolwetten beklemtonen
het monopolie van de staat: alleen
met verlof van de centrale overheid
mag men een school oprichten.
In feite’ veranderde er toch niet
veel: de schoolmeester, die al jaren
les gaf bleef lesgeven, en hij bleef
ook assisteren in de Hervormde Kerk,
zijn onderwijs was uiteraard min of
meer protestant gekleurd. Het onder
wijs kost de staat noch de gemeente
perceelen. Bij samenvoeging
werd kooper de heer K. T. Vei
lenga, veehouder te Nijland, voor
37071,30.
De janboel in Indië: De Indi
sche justitie heeft een onderzoek
ingesteld naar boeken en kas
van den vroegeren geestelijken
J secretaris van Batavia, den heer
assistent-
Meester-Cornelis.
Beek
10.000 heeft aangewend ter
suppletie van de waarde van ge-
X G. W. M. Beek, thans
t van
Gebleken is, dat de heer
10.000 heeft
vau YVCLCX1UC VdiU. ge”
daalde effecten. Hij deponeerde
een kasbon van gelijke
den assis-
met acht
van officieel
nieuws aangaande het politie-
schandaal wegens plaatsing van
- een artikel contra den accoun-
tantsdienst, die belast was met
het boekonderzoék.
De Chineese gemeentekassier
echter
ïvan
S1-9I