Geheimen uit Ulster bodem
CHEMISCHE GEWASBESCHERMING
AAN LANDBOUW NIET VERBIEDEN
-==5
:1 si
Bescherming produktie niet te vermijden
ton, waarvan 21 procent of bijna
890.000 ton ten gevolge van ziekten.
De appeloogst zou bijna 40-0PP .toin
meer bedragen als er geen 11.000 ton,
22.000 ton en 7.000 ton door respectie
velijk insekten, ziekten en onkruiden
SS ïïS«e”,Xr 44
Scheepvaart Museum uit Sneek.
SS
Kantongerecht Sneek
Hoe uit een zachte
berm te geraken
Snelle behandeling
autoschade
Maandag 15 oktober 1973
NIEUWSBLAD
S N E E K E R
Pagina 10
L
^ykboeuw - p—vait-
L van Uw
door de vakmensen van
Autospuiterij-, uitdeuk- en tectl-
leerinrichting
„De Waterpoort”
A. BETTEN
IJLSTERKADE 78 - TEL 3123
S de h.«ur
Mén 1
zet, al
VISSERSLATIJN
verklaarde de
dag nemen,
en dan i—-
ongunstige
last.
der-
ge-
„De
zy 1
doen naar
de
de voormalige Ylo-stins-
de slop.
kunnen
zijn- Noch
a en tuinders)
hebben dit ooit
Sneker grondgebied
dolven. 1--- -
ter als twee
wat de -
reft, en de
pad der
of oud-
vestigen, waarbij dan
t zou
is het
i om-
voer een Ulster mu-
ten enemale ontbra-
-1 een
instelling onvoldoende
waarborgd zou zijn.
de Nederlandse boerden,
ie produktie door gewasbe-
sterk is gestegen- Zelfs bi;
v kultuurmethoden gaan
verloren ten gevolge van
heeft in dit jSd^- I to^S^FrkT Sch^va^f Museum te
j. Nooitgedagt en Zbm. Er ts 1968 nog over gesproken
men rnet alleen bergen een eigen museum c. -
potscherven waar_ heidkamer te
V-- - q1v door de firma Joustra het Sneker bruikleen permanent
de meeste door reuu*moeten worden maar daar i~
uiteindelijk niet van gekomen
dat de financiën voor c=r.
seale stichting t
ken en de continuïteit van
gelijke i-
visserijwet. „Waarom was
hii informeerde de t.
„Mijn vrouw en ik, waren ter opluis
tering mee gegaan,” 1-
mr.
boete van 25,en
de in beslag genomen
Hoewel men
gewasbeschermende
staan zal men aan de .<■«-:- -
bruik ervan niet mogen verbieden, ve
precaire wereldvoedselsituatie
geen enkele concessie toe v^ings.
voedselproduktie, om de lde
bronnen te beveiligen zullen bepaald,
maatregelen (gewasbeschermimde en
bestrijdingsmiddelen) nodig z^-
boer ontkomt met aan een
cipline bij het sebrmk van c^he
middelen. Het gaat echter ££ker,,
de moderne landboud n te_
tot ouderwetse Pro^tiemrthod zijn
rug te brengen. Die pogingen v
sa-SKSJïrz
ming heet. B Schouwtog
vondsten bijdragen
w. h« “rrrl“
varianten etcetera. Al met al een b j
zonder zeldzame collecte, welke men
to de zomer van 1968 even naar IJlst
De gebroeders Hendrik en ^ie Veen geYegetoieid^oorbij la-
kum en Amsterdam, zfcn,<*hte ^daarbjj Mtjjd aan de regels
ten gaan hun hengeltje uit te gm>in de Friese binnenwateren ge
houden, lijdt enige twijfel. Palmg vcr^la J d t toegestaan, tenminste
makkelijker met een peur, “Xbeert^olgense politie hadden de gebroe-
d^j Shdtomwri gee“ reden waarom het tweetal vrijdagmorgen b<j kanton-
Ste^ G M Gielen voor het hekje stond-
Er gaan nogal wat stemmen op die
een terugkeer willen van de moderne
geïndustrialiseerde landbouw naar het
zogenaamde gesloten landbouwsy
steem van vroeger. Men verfoeit de
landbouwchemicaliën. De opbrengsten
worden er volgens sommigen nret door
vergroot- Men wü de consument bo
vendien wel iets meer laten betalen
voor het miMeu-schoon eindprodukt,
dat er dan best minder ogelijkumt
mag zien. Wat de opbrengsten betreft
wijzen de resultaten uit dat er een
enorm vensdhil is tussen 1973 en hon
derd jaar geleden.
Gewasbescherming komt vooral uit
de chemische hoek. Als je landbouw
aan de chemie koppelt, heb je de pop
pen aan het dansen. Het boerenland
wordt maar al te vaak afgesctolderd
als n’ gifpoel. Toch is de boer fel ge-
veler ogen te het
situatie v» «verschenen gitet ter van de
door schepjes bovenop, die dan weer opgeru^.wonten ten ko
belastingbetaler. Is er plotseling j^i te,£et moder-
moet de boer met kunst envliegwerk.de^p andere hoek, want sommi-
rommelt.
Den gaan ik to hoger b^oeP- Ite
wil mijn hengel terug- Die boete is
nog tot daar aan toe, maar de hen
gel heeft 160,— getoost en is n erf
stuk van m’n vader- Ik ben ook maar
een arbeider, helt gdld groeit mijn
ook niet op de rug. Ik moet een vrije
dag nemen, ik moet hier heen rijden
en dan zal ik mijn hengel ook nog
niet terug krijgen”, verklaarde de
sportvisser kordaat in zijn „laatste
woord”. Mr. Gieten vond dat de ver
dachte wel wat voorbarig was met
zijn streven naar het in hoger beroep
gaan. Het vonnis moest immers nog
worden uitgesproken. De kanton
rechter kon kennelijk wel begrip
opbrengen voor het verweer van de
Enschede-er. Hij verhoogde de geld
boete tot f 40,— maar gaf de hengel
terug. Met een „daar gaan ik mee
akkoord”, verliet de sportvisser op
gelucht de rechtzaal.
Het aantal zogenaamde .zwartkijkers’
neemt de laatste tijd
toe. Het komt te vaak voor dat dege
nen die een nieuwe televisie of radio
aanschaffen, dit niet bij de bevoegde
instantie aangeven. Als ze dan „ge
gesnapt” worden doen de meesten in
de regel erg verbaasd. „Daar weten w
niks van” is vaak de motivatie van
hun nalatenschap. De kantonrechter
krijgt steeds meer .zwartkijkers voor
het hekje en de straffen die dan wor
den uitgedeeld zijn niet mals. De boe
tes lopen flink in de papieren. Laat
I dit een waarschuwing zijn
Wij vernamen dat sommige inwoners
en inwoonsters van IJlst hun
trekken waar genomen hadden en
soms emmers vol scherven uit de
aardhopen hadden bijeen weten te ga
ren, waaronder soms gave, of bijna
save exemplaren van middeleeuws
aardewerk. Al dit aardewerk was
blijkbaar de eeuwen door in de gracht
gekieperd en omdat bij dit proces dit
water - de „Yleke”, waaraan IJlst
haar naam dankt steeds ondieper
en smaller werd, kwamen ook de wal-
beschoeiingen steeds dichter bij elkaar
te liggen. Vandaar de paalstompen
van vroegere walbeschoeiïngen, en de
grote massa weggeworpen potten en
pannen, „bonken”, stenen, hout en wat
dies meer zij onder de eerste Ulster
door aanplanting ontstane bleekveld-
jes langs de waterkant opgedolven.
Tot de meest geestdriftige amateur-
archeologen van IJlst behoorde wel
mevrouw M. A. Wybenga-Van der
Meulen, wonende aan de Eegracht zo
dat zij het opgravingsterreto als het
ware voor de deur had liggen- Zij ver
zamelde onder meer- de brokstukken
van vier grote bolpotten, waarvan er
drie op een merkwaardige manier
met geplooide wanden waren versierd
zodat het geheel op een pompoen leek.
Deze geplooide bolpotten waren weer
van een standring voorzien, in tegen
stelling met het vierde, meer gewoon
en gladwandig exemplaar. I(^YeI}s
vond mevrouw Wybenga de overblijf
selen van een zeer curieuze, uit aarde
werk gefatsoeneerde kaarslantaarn,
die sterk doet denken aan een 19de
eeuwse bakerslamp. Haar exemplaar
is echter minstens vijf eeuwen oud-
Wij zijn wellicht wat al te „skruten
geweest door geen verzoek tot me
vrouw Wybenga te richten, haar vond
sten in bruikleen of eigendom af te
staan aan het Fries Scheepvaart Mu
seum, dat al zulk een interessante
collectie uit IJlst bezit. Het Fries
Museum te Leeuwarden is namelijk
onder de Ulster duiven gaan schieten
en zodoende staan aarden meloenen
i thans in Amersfoort bij de R.O.H. om
te worden gerestaureerd, waarna zij
naar Leeuwarden worden overge-
bracht. Voor ons natuurlijk wel wat
sneu volgende keer beter op onze
tellen passen: H
-Ij-; dageWde hStwsterij had de aWe wegens
want dat is m feite het begin van el onguogttge -weersomstandigheden afge-
ke sociaal-economische verbetering in
een land. Welvaart en welzyn zyn in
de ontwikkelingslanden
den. Deze i--
wordt verbroken zodra men
bouw in combinatie met c
verwijten maakt.
Een blik op de
leert dat de 1
schernring tl
onze moderne
opbrengsten - -
’n aantasting door insekten, ziekten en
onkruiden. Het betreft enkele Pren
ten maar in tonnen gemeten moet het
de’lezer aanspreken. De tarwe-op-
brengst in ons land zou ruim ƒ00.000
ton meer bedragen als geen 9 pro
cent door onkruid, 3 procent door m-
sekten en 2 procent door ^«kten verlo
ren ging. Bij haver wordt zelfs 12 pro
cent van de haalbare oogst aangetast
door insekten. In de 1^ardappe^d^
verliest men gemiddeld een miljoen I
echt beweren dat u dit niet heeft ver-
riep hij vertoornd uit. Johannes ant-
woorude mei een eenvou ig o
krachtig „ja”. Hendrik achtte de tqd
rijp om ook weer eens aan het ge
sprek deel te nemen. „Daar is hele
maal geen put,” dacht hu, le^'*Jn1
en zijn broer aan de politie hadden be
kend in de put gepeurd te hebben. Mr.
Gielen boog zich diep over het pro
ces verbaal en zei de zaken scherp te
willen stellen .„Ik kan niet zeggen ga
heen en zondig niet meer. De kan
tonrechter schortte de zaak toen vie
weken op. Dan zal ook de verbalisant
voor de groene tafel verschijnen en
kan het geval tot op de bodem worden
i „uitgevochten”. Op vrijdag negen no-
vember zal de zaak opnieuw word«»
behandeld en wel - na overleg met
de verdachten!om half twaalf-
De moderne landbouw wordt geken-
nemaatregelen. De gewasbeschermen
de middelen spelen een voorname rol
zij worden tegelijkertijd ook wel de
vloek van de landbouw genoemd. Dat
laatste zal wel komen door grote on
duidelijkheid, bange vermoedens ten
dentieuze beweringen en onjuiste of
onvolledige informaties.
1919 namelijk een
had bii de bouw van
cn Zoon. Hierbij kwa-
alleen bergen middeleeuwse
-1 te voorschijn maar ook 1
verscheidene gave exemplaren, waar
van de meeste door de firma Joustra
uit Sneek verzameld werden en nade
hand aan het Fries Scheepvaart Mu
seum geschonken. Het betrof hier ui
sluitend specimina van het zogenaam
de bol- of kogelpottenaardewerk, een
vrij eentonig, zwart-grijsgeMeurd soort
vaatwerk dat gedurende de 12ae
14de eeuw in Friesland tot tederhuis
houden behoorde en
Friesland zelf werd gebakken- Dit
sjort aardewerk bestaat to hooftomk
uit kogelvormige potten, bestemd om
op hun ronde bodem m de hete aard -
gas te staan. In een latei- stadium de 13de> wil
voegde men er oren, t—-■--
ringen aan toe, naar voorbeeld van het
uit het Rijngebied
werk dat van betere kwaliteit was
practisoher in het gebruik bevonden
werd.
^kehrt ton^ijn ‘wSÏtf krachJ
?p de weg te geraken. Toch hoeft d<
terugkeer naar de weg geen al te gro
te problemen op te leveren- Maarm
veel gevallen raakt de
door paniekerig gemanoeuvreer steeas
vaster in de berm.
Onachtzaamheid kan veteriei oorza- I
ken hebben: een slaperig momentna
een wat zware lunch of een over
daad aan zonnewarmte die een be
nauwde atmosfeer schept in de auto.
Bij nacht kan verblinding door tegen
liggers leiden tot een bermnt, terwijl
het ook niet ondenkbaar is dat ver
vuilde koplampen of
toren debet zijn aan het onduidelijk
waarnemen van de wegbeim. Om ver
der maar te zwijgen over een glad
wegdek, gladde banden en dergelijke
omstandigheden.
De meeste chauffeurs P^«?n de
berm uit te rijden door met de wie
len langs de wegrand te schaven, tot
dat contact met het wegdek ontstaat.
Zo’n manoeuvre kan levensgevaar j
ziin. Het is namelijk mogelijk dat dan
de wagen plotseling dwars over de
weg schiet, met alle risico’s van dien-
Het is daarom beter de wagen god
delijk in de berm tot stilstand te bren
gen en daarna te trachten ^te^-
rijdend weer op de weg te komen. De
ze mmiier geldt voor zowel personen
als bedrijfswagens.
Want ook vrachtwagenchauffeurs wl-
Un veelal hun in de berm geraakte
wasen er voorwaarts uitrijden, wat
^fwel altijd mislukt- Vooral de zwaar
belaste achterwielen raken ^^Zevole
der in de zachte berm met het gevolg
dat omslaan geen zeldzaamheid i
De methode die het meeste suoces ral
opleveren, houdt in dat de automobi
list moet proberen z’n wagen half m
de berm tot stilstand te brengen en
vervolgens achteruit rijdend moet
proberen de weg te bereiken. Het is
natuurlijk in alle gevallen beter uit
de berm te blijven.
1 karwei der nieuwe wallen
langs Eegracht en Galamagracht, se
dert de herfst van het jaar 1972 aan
gevat en thans welhaast geklaard,
vormde wederom een buitenkansje
voor de oudheidkundigen. Het speet
ons geducht ook deze gelegenheid met
voldoende te kunnen uitbuiten en we
derom genoegen te moeten nemen met
enige tientallen middeleeuwse pot
scherven-
De landbouw heeft een snelle ontwik
keling achter de rug. Neem bijvoor
beeld de tarweopbrengst die m ons
land binnen een eeuw steeg van 1450
kg tot ruim 4800 kilogram per hecta
re- De boerenbevolking is in dezelfde
periode uitgedund van 35 procent tot
6 procent van ’s lands beroepsbevol
king. In 1880 produceerde elke lx>er
het voedsel voor zich zelf en voor dne
medeburgers. Nu voorziet hij zich zelf
en vijftig anderen van voedingsmidde
len. Anders uitgedrukt: de boerenbe
volking is met ruim 80 procent afge
nomen, maar voedt desondanks een
volksmassa die bijna met 300 procent
toegenomen is. Men kan zich “^ra
gen of de prestatie-landbouw het had
kunnen rooien zonder een gewijzigde
bedrijfsvoering. Het enorme opbrengst-
niveau is voornamelijk te danken aan
de plantenveredeling en het gebruik
1 van kunstmeststoffen. De dicht bij el
kaar liggende akkers met veredelde
planten zijn een aantrekkingskracht
voor schadelijke organismen (ziektes
zoals meeldauw spint slakken enzo
voort). De boer wil dit gevaiar afwen
den via zogenaamde gewasbescher
mingsmiddelen. Men kan dit uit ge
voelsoverwegingen wel betreuren,
maar het alternatief is de terugkeer
naar een ouderwetse landbouw of de
1 geroemde biologisdh-dynamisdhe land
bouw.
over de stad van de „kypmantsjes te gaan scnrgve en
de titel. Maar wjj dragen de zusterrtad va» Sje* hart toe en
„Ter Yleke” heette tweelmg eenmaa^heiw gee geschri£te een ge.
meer dan eens hebben wy daarvan m over de histone
tuigenis van trachten te Severn »e laatste ke« na jaar
van IJlst het één en ander teberde brachten 1268-
1968, toen heel IJlst in het teken onder auspiciën van de
1968. Ter gelegenheid van ditfeesthe n Amersfoort> enige
Rijksdienst voor het Oudheidkundig yjk overblijfselen van de voorma-
bescheiden naspeuringen doen naY -I" g begraafplaats, zowel als aan de
lige St. Mauritiuskerk, op de ^7 tiP Helaas waren de uit-
overkant van hef jeXperc haMen hun werk toaert||d gra>« -
kant tegen volksmoorden. Integendeel,
hij probeert voldoende en goed voed
sel te produceren. Dat klinkt helemaal
anders dan de goedkoop aandoende
mythe over boeren, die „maar wat
aan modderen met giftige en mysteri
euze middeltjes.”
aangevreten werden-
De huidige wereldvoedselsituatie
toont aan dat een bescherming van
de agrarische produktie onverimjde-
lijk is. Eigenlijk is de vraag of be
schermende middelen nodig
loos. Veeleer geldt het probleem
hoe ongewenste neveneffecten In:1 het
gebruik van de gewasbeschermende
middelen voorkomen worden. De kri
tiek richt zich immers op de ge
zondheidsrisico’s van de mens en
vervolgens op de negatieve uitwer
king op het milieu. x
Gewasbeschermingsmiddelen
een gevaar voor de mens
de gebruikers (boeren
noch de fahriksoten h^.
ontkend. Er is echter een grote ver
warring en ook onbekendheid oyet- de
mate waarin chemische
schadelijk zijn. Een bepaatae stokan
namelijk giftig zijn voor een vlieg of
een rups, zonder dat de daarvoor be
nodigde hoeveelheid “n gevaar is
voor de mens. De concentratievan de
stof veroorzaakt een gifwerkmg. Er
zou heel wat misverstand uit de weg
geruimd zijn als meer voorhchtmg
en kennis gegeven werd pv®r .^Lgbe
bruik van chemische en biologische b
strijdtog. Men kan de boer wat dat be
treft geen verwijten maken, want o^c
hij verlangt alleen maar eerlijke en
juiste informaiie over werking en ge
bruik van allerlei middelen.
Ten aanzien van de milieu-effecen
van gewasbeschermingsmiddelen doen
vaak de meest spookachtige
de ronde. Landbouw is .m feite per
definitie gelijk aan ingrijpen, in
en milieu. Men 1
boer het 1--
verandert. De mens
dwongen de
naar zijn hand
aardoppervlak is Slechts
land, dat weer voor
tuiten en stand- jw ook reeds buiten de .tegen
voorbeeld van het gordel, waar Sneek nog juist een
mporteerde vaat- graantje van heeft meegepikt, getuige
kwaliteit was en Lder meer de rijtodom aan Y?ndrten
ebruik bevonden de Romeinse Keizertijd, afkomstig
uit de Stadsfenne, en de Romeinse
munten, uit verschillende terpjes op
- j voor en na opge-
Het*stedSijke Sneek lijkt ech-
druppels water op IJtat,
oudste ontwikkelingsfasen be-
7 eerste schreden op het
- 'ontwikkeling van dorp tot
stad zullen door Sneek en IJlst onge
twijfeld in dezelfde periode zijn mge
streefde Sneek IJlst na ver
loop van tijd dan ook voorbij.
Tijdens de graafwerken,
dende met de aanleg van de nieuwe
weg van IJlst naar de Lemmerweg,
hebben wij gepoogd onze
Ulster bodemvondsten uit te b.relde
maar wij wonen nu eenmaal in het
verre Amersfoort en konden er met 1e-
I dere dag met de neus op staan zodat
het bij een handvol
voerd aardewerk moest blijven. He
I en gelijktijdig, uit het Rijnland mge-
Oudheidkundige vondsten
onder de rook van Sneek (II)
Gedeelte van de voffelvluchtkaart van
IJlst naar de atlas van Chr. Schotanus
uit het jaar 1664. Op het kerkhof ver
rijst nog de St. Mauritiuskerk met za-
deldaktoren, afgebroken in het jaar
I824. Aan de overzijde van de gracht
de „Y-leke”, waarnaar IJlst werd ge
noemd, prijkt de Ylo-Stins. Deze viel
reeds in 1711 onder de slopershamer.
Het water, dat de hartader van IJlst
vormt, is een natuurlijke waterloop
welke oorspronkelijk aanzienlijk breder
was en in de Middelzee uitmondde. Na
het bedijken van de Middelzee en het
graven van de Wymertsen boette de
„Y-leke” snel in aan betekenis, zowel
voor de afwatering als de scheepvaart.
Een Enischedese sportvisser wilde
tte mevrouw mr. M. A. Dijtema, on
der meer een verbeurd verklaren van
zijn hengel eiste. De hengelaar had
hiermee ritten vissen in water, dat
naar hij meende behoorde bij de Wor-
kumer camping „It Soai”, .waar hij
zijn vakantie doorbracht. Niets bleek
evenwel minder waar, toen de politie
aan de waterkant verscheen. Het vis
water viel onder een andere „rechtheb
bende”, van wie de „argeloze” visser
uit Enschede geen vergunning had. De
politie pikte zijn werphengel m en
maakte proces verbaal op. Hierin ver
klaarde de direktie van de
dat de verdachte heus wel op de hoog
te was met de omstandigheden ter
plaatse. Men had hem al vaker ver
teld dat hij daar niet mocht vissen.
Hoe het ook zij, mr. Dijksma eiste
een boete van 25,- en verbeurd ver-
klaring van aenomen hen-
l gel.
Op 19 juli waren, volgens de politie
Het doel was een zootje paling bm-
nen te halen en men koos daartoe po-
sitie aan de spoorput in Workum.^Le
I wel, dit staat vermeid in het P1^6®
1 verbaal zoals de Heilige Hermandad
dat aan de hand van de verklaringen
van Hendrik en Johannes heeft opge
maakt. Toen de heren bezig waren
met hun praktijken die het daglich
eigenlijk niet kunnen verdragen, W-
schenen de gezagsdragers ten tonele.
Het duo werd weliswaar niet op he
terdaad betrapt, maar de tastbare be
wijzen lagen toch maar in de onderwal
van de spoorput: een emmer met een
tiental palingen en de omstreden peur
Hendrik en Johannes gaven vrijdag
morgen evenwel een hele andere le-
Sng van het geval. Hendrik gaf vlot
toe wel gepeurd te hebben, „maar met
to de SPOT*. Ik was bezig geweest
in een schone boerensloot. Ik ben me
op heterdaad
mijn broer niet meegedaan, waarop
deze hevig met zijn hoofd
een desbetreffende vraag van mr- Gte
len antwoordde Johannes
dat hij zich niet schuldig zou hebben
gemaakt aan een overtreding van de
u er aan
'informeerde de kantonrechter
Mijn vrouw en ik waren ter opluis-
-luidde het anit-
woord. Mr. Gielen geloofde dit metzo
erg, omdat hij tegenover de politie ted
verklaard dat hij indien hij straf
baar zou worden gesteld - gaarne zou
willen afkopen. Johannes opperde voor
zichtig de gedachte dat de Heilige Her
mandad de zaken misschien niet hele
maal correct had weergegeven, maar
dat viel bij mr. Gielen helemaal in ver
keerde aarde.
politie liegt natuurlijk weer dat
barst. Dat is altijd zo. Wilt u nu
gereserveerd tegenover
middelen mag
boer het ge
laat
de
ronde. Landbouw is in
LÜ.1 kan ook zeggen dat de
milieu niet verstoort maar
-Hi3 is trouwens ge-
milieu-omstandigheden
te zetten. Van het
Lts 30 procent
-- go procent be
woonbaar is. De mens heeft dus maar
U nrecent van het totale aardopper-
Sak^te woongebied en wordt dus
gedwongen ’t milieu zodanig te
vloeden dat zijn bestaan gewaarborgd
is Hij heeft lucht, waiter, voedsel
en bescherming tegen temperatuur
(woning. kleding) nodig. Gewas
bescherming wordt als
ttog” nogal vaak met vissterfte m
verband gebracht. Het volger^ voor
val uit Oostenrijk komt m dat
nogal pikant over: een houtvesterij
had voor een bepaalde dag een
tenbestrijding to het bos aangekondigd.
Om negen uur ’s och^rtokdde de
Een terugkeer naar de ouderwetse
produkttewijze leidt tot de onmogdfl-
ke keuze tussen
méér land of
mensen,
men graag z|jn
IV UXlv -
sociaal-economische verbetering
nauw verbon-
verbinding is onmogelijk oï
n de land
de chemie
