Revaluatie stuitte op boerenverzet
a
bent u ook al geweest?
RA EXTRA EXTRA E)
Als oude huizen spreken gaan VI
GEEN WOORDEN MAAR DADEN
8.90
Runderlappen
1.98
Ossenstaart
EL-M1OR
wat
maakt een shirt
esn goed shirt?
Modehuis
Bont kopen
is vertrouwd kopen
HOFFY GRILL
RESTAURANT
'T
KOFFIE MET GEBAK
1.55
BONTMANTELS
vervaardigd uit de beste vellen
STOOFJE
HOFFY
GRILL-RESTAURANT
SPAR
Janco Douwamastraat29 Sneek
HET IS WEER ZOVER
Woudsend 2 ziet
Makkum 1 met krappe
winst vertrekken
te n
■lifflIBIIIIBIH lillillllllllllllllllllllllllllllllllllllllf
Opbrengst kollekte
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiim
ZEEPOST
M. Steegstra door KNVB met
zilveren speld onderscheiden
U6»
pagina 25
NIEUWSBLAD
S N EEKER
Inflatiebestrijding vraagt ’n
I
voorschot van de agrariërs
5 procent
Veranderingen aan het Kleinzand
GROOTZAND 57 SNEEK TEL. 2903
een
A
len terwllle van de revaluatie.
Te-
500 gr. 4.98 hele kilo slechts
250 gram
SPECIAAL HERENMODES
WÜDEBURGSTRAAT 6 SNEEK
Oude Koemarkt 9-11
Telefoon 7438
keuze uit appel- of
slagroomgebak.
Wouds-
l plaats
omdat
Zondag geopend v.a. half twee.
WEEKEND PLATE a 7.25
VARKENSOESTER met
ham, uien, champignons,
DOPERWTJES
GEBAKKEN AARDAPP.
Dagelijks tot 12 uur ’s morgens
Wij brengen een prachtige kollektie
NERTS
PERSIANER
YEMEN
BISAM BUIK
FEH BUIK
DANKALI
3/4 Zweeds lam vanaf 530.-
Sneek
Leeuwenburg 4 - Telefoon 5522
1—1
0—2
0—2
1—1
1—1
2—0
2—0
0—2
2—0
0—2
9—11
Het
end
zou
ander E.G.-facet.
de compensatie aan
tuinder voeren aan dat onze
Duitsland ge-
2 i de DM-revalua-
ties die enkele malen bij onze ooster-
terste helft van het voorhuis bleef
staan en hierin bevond zich gelijk
vloers het kantoor met slaapstede, uit
ziende op de binnenplaats. Dit kantoor
was in feite een opkamer boven een
met estrikken bevloerd keldertje, of
liever een sous-terrain, zoals men dit
in zoveel oude Sneker huizen aantrof.
Het „kantoor” was naar 17de eeuwse
gewoonte geheel met wagenschot be
timmerd, en daarin paste de bedstede
als onderdeel. Men moet zich dat on
geveer zo voorstellen als in de Hinde-
loper Kamers het geval was, waar
ook eigenhouten lambrizeringen rond
om liepen, waarachter een of twee
bedsteden. De voorste helft van deze
ren een
ders t.~.
noorderhoek
Oliebollen, Sint Nicolaas,
Pepernoten, Marsepein.
En uiteraard behoort daar ook
een portie poffertjes met
vers kop koffie bij.
Het pand Kleinzand 10 op een voor-
jaarsochtend in het jaar 1920, toen het
nog werd bewoond door Herrius Halbert
sma (1864-1920)). Blijkens een memorie-
steentje in de gevel werd de eerste steen
gelegd op 14 mei 1783.
(Foto Fries Scheepvaart Museum)
om een compensatie
atie op te eisen. En
De Nederlandse landbouw is ingepast
in een gemeenschappelijk landbouw
beleid binnen de E.G. De meeste land
bouwprijzen worden vanuit Brussel
vastgesteld en uitgedrukt in z.g.n.
rekeneenheden (dat zijn E.G.-waarden
die vóór de revaluatie gelijk waren
aan 3,62, maar nu nog 3,44 tellen!).
De Brusselse prijzen luiden in reken
eenheden, maar onze boeren ontvan
gen de tegenwaarde in Nederlandse
guldens. Hoewel de E.G.-prijzen voor
het agrarisch produkt gelijk gebleven
zijn, wordt hem door de Nederlandse
revaluatie toch maar zo’n I
ontnomen.
De snit, de stof en dan de
boord. De El-Mior boord.
Met de pijll Die wijst nanr
wellicht de beste boo’d
ooit op shirts gemaakt
veilinghouder was niet bereid ons te
vertellen wie de koper was geweest.
Een grote teleurstelling voor ons, ge
lijk men zich kan indenken! Gelukkig
hebben we er tenminste nog enige fo
to’s van.
Woudsend 2Makkum 1
L. v. d. Kooij—J. v. d. Meer
J. BremerA- J. v. Schaik
G. Haringa—J. Moerman
A de Boer—C. G. Kooistra
A. BruinsmaL. Adema
W. AtsmaE. Bruinsma
K. v. d- KooijJ. Dek
J. BijlsmaH. Visser
A. Feenstra—P. Cappendijck
J. Faiber sr.—J- Tjeerdema
De vorige keer vertelden wij hoe het
woonhuis van pand Kleinzand no. 10
in het jaar 1783 werd gebouwd, en
dat hierop de bouw van het achter
huis in het jaar 1802 volgde. Vervol
gens een beschrijving van het inwen
dige in een brief, op 15 december
1870 geschreven door Johannes Tjal-
lings Halbertsma aan zijn oudste doch
ter, Jeltje, in Brussel. Zulks naar
aanleiding van het feit dat Johannes
het huis kort tevoren had gekocht van
Beerent Isaak Wouters. Sinds 1870
onderging het pand voor en na ingrij
pende wijzigingen, waarmede Herrius
Halbertsma al was begonnen nadat
hij het huis in het jaar 1896 had ver
worven en metterwoon betrokken.
Het nieuwe woonhuis, in 1783 verre
zen, was in feite een ingrijpend ver
bouwd 17de eeuws pand. Dit had een
trapgevel bezeten, die met een deel
van het pand werd gesloopt en plaats
maakte voor een dwars-geplaatst
bouwwerk met lijstgevel en fronton,
zoals het er nu nog bij staat. De ach-
schommelt de koers van de gulden ten
opzichte van buitenlandse valuta wel
iets, zodat het feitelijke revaluatie-ef-
fekt kleiner of groter dan 5 procent
kan zijn. In vakkringen pleegt men
dan verschil te maken tussen nomina
le en reële revaluatie-effekten. De Ne
derlandse regering heeft de gulden ho
ger gewaardeerd om daarmede einde
lijk eens de inflatie te lijf te gaan.
In ons land'kunnen immers de prijzen
omlaag, dat moet de consument toch
wel aanspreken. Het bedrijfsleven is
overigens niet altijd even gelukkig met
een revaluatie, want hogere uitvoer-
prijzen tasten de concurrentie aan, de
export loopt waarschijnlijk terug. Zo
lang de revaluatieklappen bij alle ex
portgerichte produktiesektoren aanko
men is er geen reden voor de boeren
De nationale kollekte voor geestelijk
gehandicapten heeft in Oppenhuizen-
Uitwellingerga 644,75 opgebracht.
competitietreffen tussen
en Grouw, dat vanavond
vinden, gaat niet door
Trouw geen kans ziet het tiental kom
pleet achter de tafels te krijgen. De
wedstrijd is voorlopig verschoven naar
donderdag 13 december. Men heeft
een onderling eompetitieprogramma
ingelast dat er als volgt uit ziet: Vis
ser—V. d. Zee; S. Reekers—Sj. Ree
kers Sijsma—Nagelhout; Lansbergen
—De Vries en Jonkman—Berkenpas.
was versierd met
diverse muziekin-
een
Er is nog een
genstanders van
boer en t—-
agrarische export naar
profiteerd heeft van c
buren doorgevoerd is. Onze agrarische
bedrijvigheid zou aan concurrentie
kracht gewonnen hebben, omdat wij
In een competitietreffen in de eerste
klas van de P.F.DB, heeft Woudsend
2 met een bescheiden nederlaag te
gen Makkum 1 genoegen moeten ne
men. Na een 04 achterstand te heb
ben opgelopen, nivelleerden de Wouds-
enders de stand op 55 door winst
van Atsma en A. Feenstra en remi
se van A. Bruinsma. Makkum was
echter iets sterker, maar K. van der
Kooij wist de nederlaag tot 119 te
beperken. A. de Boer en L. van der
Kooij hielden aan het eerste bord hun
party in evenwicht, zodat de spanning
tot het laatst bewaard bleef.
De opwaardering van de gulden is
een aanval op de landbouwpryzen on
geacht de vraag of de boer exporteert
of niet. Er is dus geen duidelijke ver
binding tussen revaluatie en export.
Aantasting van de landbouwprijzen
betekent een vermindering van het
boereninkomen; dat kan noch van on
ze regering noch van Brussel de be
doeling zijn geweest. Om de schade
voor de boer weg te nemen heeft on
ze overheid een extra btw-opbrengst
van 2 procent toegezegd. Deze com
pensatie geschiedt in een andere vorm
dan Duitsland enkele keren heeft ge
daan. Duitsland, dat ook een paar
maal revalueerde, liet de boerenprij-
zen in het binnenland (dus in D.Mar-
ken gerekend) gelijk, maar ving het
revaluatie-effekt meteen aan de grens
op (via grensheffingen of zogenaamde
compenserende grensbedragen).
plotseling goedkoper op de Duitse
markt konden komen. Deze bewerin
gen zijn onjuist, want de revaluatiege-
volgen voor de Duitse boeren werden
gevangen aan de grens, terwijl de Ne
derlandse overheid de revaluatiescha-
de vergoedt via ’n extra btw-manoeu-
vre. Onze concurrentiekracht werd dus
op de Duitse markt niet groter ten ge
volge van de opwaardering van de D-
Mark, want de Duitse boeren bleven
met volkomen gelijke landbouwprijzen
werken. De revaluatie van de Neder
landse gulden kan inderdaad een goe
de poging zijn om het inflatiespook te
verdrijven. Het gaat echter niet aan
om vooraf een voorschot aan de boer
te vragen, want de vruchten van de
inflatiebestrijding moeten nog in de
praktijk zichtbaar worden.
B. Schouwing
17de eeuwse woonhuizen bestond uit
een enkele, onverdeelde, deels bete
gelde hal, waar men met de voordeur
in huis viel. Hier werd gewerkt, ge
handeld, ’s zomers ook wel gewoond
maar alleen de opkamer kon worden
verwarmd en hier vertoefde men dan
ook het grootste deel van het jaar,
voorzover de .dagelijkse arbeid zulks
toeliet.
voor de revalu-
tochhebben
boeren en tuinders zich niet onbetuigd
gelaten aan het protestenfront.
Zoals wij al vertelden zijn wij nog
in het bezit van een prachtige kast,
gemaakt uit de wagenschot-panelen
van de zogenaamde „Franse Bed
stee”, eenmaal in het onderkelderde
kantoor aanwezig. Het was Sipke
Feenstra, velen nog wel bekend, die
deze kast uit diverse onderdelen keu
rig in elkaar zette. Het is ook het
enige fragment van 17de eeuwse, Sne
ker binnenhuiskunst dat, voorzover
ons bekend, bewaard is gebleven.
Hoogst waarschijnlijk heeft er tot
aan het jaar 1800 geen achterhuis
achter het pand Kleinzand 20 ge
staan. Hoogstens een bijkeuken of
schuur. Het sousterrain in het ach
tergedeelte van het voorhuis diende
voorheen tot keuken.
Met de volgende schepen kan zeepost
worden verzonden. De data, waarop de
correspondentié uiterlijk ter post moet
zijn bezorgd, staan, tussen haakjes,
achter de naam van het schip ver
meld.
Argentinië ms „Rio Corrientes” (21-
11), Brazilië ms „Altenburg” (21-11),
Canada ms „CP Discoverer” (20-11),
Chili ms „Diogenes” (21-11), Israël
ms „Hope Isle” (21-11), Japan ms
Elbe Maru” (23-11), Kenya, Oeganda
ms „Montenaken” (21-11), ms „Tala-
na” (23-11), Tanzanië ms „Talana”
(23-11), Ned. Antillen ms „Socrates”
(19-11), Nieuw-Zeeland ms „Torrens”
(23-11), Suriname ms „Pericles” (20-
II), Verenigde Staten van Amerika ms
..Sea-Land Market”.
„Aere Perennius” liet in het jaar 1924
een verdieping boven op de tuinkamer
van het achterhuis zetten, om daar
een kerkzaal van te kunnen maken.
Voor het overige werd er aan het ge
bouw betrekkelijk weinig veranderd,
afgezien van een verdere vergroting
van de zalen achter de binnenplaats.
Het huis werd wel tot het laatste
hoekje en gaatje uitgebuit, en inwen
dig is er thans weinig opmerkelijks
meer te vinden. Gelukkig staat de
voorgevel onder bescherming van de
Monumentenwet en mag daar niets
aan worden gewijzigd. Met name het
voorste gedeelte van het voorhuis ver
keert in- en uitwendig in een uitste
kende staat kan nog wel eeuwen
mee, tenzij het door het zware ver
keer uit zijn voegen wordt gelicht,
want men schudt er wel eens in zijn
stoel, als er weer zo’n mastodont pas
seert! Een euvel, waarvan ook het be
lendende Fries Scheepvaart Museum
danig te lijden heeft. Al deze huizen
staan namelijk niet op palen of klip
pen gefundeerd maar zonder meer op
de kale grond, en het is eigenlijk een
wonder dat zij het zo goed hebben we
ten te houden. Maar wie weet komt er
nog wel eens uitredding voor het
Kleinzand, raken wij ook daar verlost
van de automobielen en gunt men de
wallen weer bomen, in plaats van par
keermeters! H.H.
De opwaardering van de Nederlandse gulden heeft nogal wat stofwolken doen
opwaaien. Het nieuwtje is er nu wel af, maar de reakties op deze overheids
maatregel variëren nog steeds van bijval tot verkettering. Een opvallende
rol hebben de boeren gespeeld op het gerevalueerd toneel. Het kabinet Den
Uyl beloofde de boer een zekere schadevergoeding, maar het agrarisch be
volkingsdeel roerde danig de trom want de compensatie (2 pet. extra btw),
was niet meer dan een zoethoudertje. Het werd al te bont toen de
prijs zo maar met 2 centen naar beneden moest. Het boerenverzet is door het
grote publiek niet of nauwelijks begrepen. Waarom bijvoorbeeld aan de boe
ten schadevergoeding voor een monetaire maatregel die alle Nederlan-
treft? Deze hamvraag is te lang in de kast blijven liggen
Op de algemene vergadering van het
noordelijk district van de KNVB, werd
zaterdagmiddag in motel Haren te
Groningen de noordelijke consul, de
heer M. Steegstra, onderscheiden
met de „zilveren speld” van de bond.
Dit omdait hij 25 jaar de belang-
gen van de KNVB in Sneek had ge
diend.
Revalueren is het opwaarderen van
een munt. Op 17 september jongstle
den werd de gulden voor het buiten
land 5 procent duurder, dat wil zeg
gen buitenlanders konden onze produk-
ten kopen mits ze hogere (5 procent)
prijzen betaalden. Daarentegen zijn
buitenlandse goederen die wij invoe
ren en kopen 5 procent goedkoper ge
worden. Deze prijzenwaaier gaat niet
helemaal op, want in de praktijk
De revaluatiemaatregel die het ka
binet als een wapen in de strijd te
gen de inflatie gooit, gaat op het boe
renerf lijnrecht in tegen de jongste
Brusselse landbouwprijzen. In agra
risch Nederland tekent zich dan ook
een merkwaardige situatie af: met
medewerking van onze overheid
staat Brussel aan de boeren hogere
prijzen toe (om zoveel mogelijk met
de overige inkomens in de pas te
komen) en nauwelijks enkele maan
den later moet de doorsnee boer zo’n
1000,van zijn inkomen laten val-
Argeloze Nederlanders hebben kennis
genomen van de compensatie aan de
boeren en vinden dan ook dat het
agrarisch gezeur afgelopen moet zijn.
„Ja maar,” zegt de boer, „als de re
gering de noodzaak erkent om te com
penseren, moet zij ons niet met een
zoethoudertje sussen. Dan moet de
compensatie ook opwegen tegen de
werkelijke revaluatie-schade.” On
danks de 2 procent extra btw komt de
landbouw te kort ten gevolge van de
opwaardering van de gulden. De re
kenmeesters van het Landbouwschap
het agrarisch toporgaan dat als
een bok op de revaluatiekist gespron
gen is menen dat de landbouw een
aanvullende compensatie moet hebben
van ongeveer 150 miljoen gulden bo
ven de 2 procent btw. Zodra deze aan
vulling gegeven is, loopt de landbouw
in hetzelfde spoor van andere bedrijfs
takken en bevolkingsgroepen. Het is
dus geen kwestie van een schadever
goeding aan de boer en aan de overi
gen niet.
Er zit trouwens nog een internatio
naal trekje aan de revaluatiegevolgen
voor de boeren. Het E.G.-landbouw
beleid is van oorsprong geënt op twee
pijlers: een goede voedselvoorziening
tegen redelijke consumentenprijzen en
redelijke inkomens in de agrarische
produktiesektoren. De gemeenschap
pelijke landbouwpolitiek voorkomt on
der meer via de prijzen zowel over
schotten als tekorten om op den duur
tot een regelmatige voedselvoorzie
ning tegen redelijk stabiele prijzen te
geraken. Daarnaast dient Brussel ook
het boereninkomen in de gaten te hou
den. Het is dan ook begrijpelijk dat de
landbouwprijzen regelmatig bijgesteld
worden. Nog dit voorjaar is dat ge
beurd met medewerking van onze re
gering.
Na de bouw van het achterhuis werd
alles ineens veel ruimer. Dit achter
huis bezat geen verdieping, wel een
grote droog- of linnenzolder over de
ganse lengte en breedte van het pand,
met uitzondering van twee afgetim
merde dienstbodenkamertjes.
Beneden had men een keuken, uitzien
de op de binnenplaats, en daarachter
de tuinkamer, waar de familie bij
voorkeur vertoefde, ook al omdat deze
pal op het zuiden lag en aan de tuin
grensde. Aan deze tuinkamer was veel
zorg besteed. Rondom was een lage,
sierlijke lambrizering aangebracht
waarboven de wanden met beschilderd
behangsel waren bespannen. Op deze
behangsels waren allerlei landschap
pen voorgesteld met buitenplaatsen,
bossages, waterpartijen etc., zoals men
zich dit langs de Utrechtse Vecht kon
voorstellen.
Het stucplafond
voorstellingen van
strumenten in de vier hoeken en
omkransde rozet in het midden.
Van al deze interieurs werden in het
jaar 1919 foto’s gemaakt om een en
ander voor later vast te leggen. Her
rius Halbertsma voelde zich namelijk
niet goed gezond, wilde de zaken aan
kant doen en naar Den Haag verhui
zen. Zover is het echter niet meer ge
komen want op 19 juli 1920 overleed
hij, na een zwaar lijden. Binnen het
jaar was het huis ontruimd en ver
kocht, en werd het de zetel van „Ae
re Perennius”, welke stichting het
pand onlangs heeft overgedaan aan de
heer S. van der Wal, die het verhu
ren van vergaderruimten in het pand
gaat voortzetten. In de praktijk zal
er dus weinig veranderen. Persoonlijk
vinden wij het natuurlijk jammer dat
het naastgelegen Fries Scheepvaart
Museum de boot miste maar deze in
stelling beschikte nu eenmaal niet over
het vrij forse bedrag dat met de ver
koop was gemoeid.
Bij de verkoop in 1921 verdween ook
het beschilderd behangsel uit de tuin
kamer. Dit werd afzonderlijk verkocht
aan de antiquair Beeling uit Leeuwar
den, die het doorverkocht aan een
Amerikaanse gegadigde. Wij hadden
niet verwacht er ooit meer iets van te
vernemen toen het enige jaren gele
den onverwachts opdook bij een vei
ling van Sotheby te Londen! Helaas
kwamen wij er te laat achter en de
Wf
fef’