Revaluatie stuitte op boerenverzet a bent u ook al geweest? RA EXTRA EXTRA E) Als oude huizen spreken gaan VI GEEN WOORDEN MAAR DADEN 8.90 Runderlappen 1.98 Ossenstaart EL-M1OR wat maakt een shirt esn goed shirt? Modehuis Bont kopen is vertrouwd kopen HOFFY GRILL RESTAURANT 'T KOFFIE MET GEBAK 1.55 BONTMANTELS vervaardigd uit de beste vellen STOOFJE HOFFY GRILL-RESTAURANT SPAR Janco Douwamastraat29 Sneek HET IS WEER ZOVER Woudsend 2 ziet Makkum 1 met krappe winst vertrekken te n ■lifflIBIIIIBIH lillillllllllllllllllllllllllllllllllllllllf Opbrengst kollekte iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiim ZEEPOST M. Steegstra door KNVB met zilveren speld onderscheiden U6» pagina 25 NIEUWSBLAD S N EEKER Inflatiebestrijding vraagt ’n I voorschot van de agrariërs 5 procent Veranderingen aan het Kleinzand GROOTZAND 57 SNEEK TEL. 2903 een A len terwllle van de revaluatie. Te- 500 gr. 4.98 hele kilo slechts 250 gram SPECIAAL HERENMODES WÜDEBURGSTRAAT 6 SNEEK Oude Koemarkt 9-11 Telefoon 7438 keuze uit appel- of slagroomgebak. Wouds- l plaats omdat Zondag geopend v.a. half twee. WEEKEND PLATE a 7.25 VARKENSOESTER met ham, uien, champignons, DOPERWTJES GEBAKKEN AARDAPP. Dagelijks tot 12 uur ’s morgens Wij brengen een prachtige kollektie NERTS PERSIANER YEMEN BISAM BUIK FEH BUIK DANKALI 3/4 Zweeds lam vanaf 530.- Sneek Leeuwenburg 4 - Telefoon 5522 1—1 0—2 0—2 1—1 1—1 2—0 2—0 0—2 2—0 0—2 9—11 Het end zou ander E.G.-facet. de compensatie aan tuinder voeren aan dat onze Duitsland ge- 2 i de DM-revalua- ties die enkele malen bij onze ooster- terste helft van het voorhuis bleef staan en hierin bevond zich gelijk vloers het kantoor met slaapstede, uit ziende op de binnenplaats. Dit kantoor was in feite een opkamer boven een met estrikken bevloerd keldertje, of liever een sous-terrain, zoals men dit in zoveel oude Sneker huizen aantrof. Het „kantoor” was naar 17de eeuwse gewoonte geheel met wagenschot be timmerd, en daarin paste de bedstede als onderdeel. Men moet zich dat on geveer zo voorstellen als in de Hinde- loper Kamers het geval was, waar ook eigenhouten lambrizeringen rond om liepen, waarachter een of twee bedsteden. De voorste helft van deze ren een ders t.~. noorderhoek Oliebollen, Sint Nicolaas, Pepernoten, Marsepein. En uiteraard behoort daar ook een portie poffertjes met vers kop koffie bij. Het pand Kleinzand 10 op een voor- jaarsochtend in het jaar 1920, toen het nog werd bewoond door Herrius Halbert sma (1864-1920)). Blijkens een memorie- steentje in de gevel werd de eerste steen gelegd op 14 mei 1783. (Foto Fries Scheepvaart Museum) om een compensatie atie op te eisen. En De Nederlandse landbouw is ingepast in een gemeenschappelijk landbouw beleid binnen de E.G. De meeste land bouwprijzen worden vanuit Brussel vastgesteld en uitgedrukt in z.g.n. rekeneenheden (dat zijn E.G.-waarden die vóór de revaluatie gelijk waren aan 3,62, maar nu nog 3,44 tellen!). De Brusselse prijzen luiden in reken eenheden, maar onze boeren ontvan gen de tegenwaarde in Nederlandse guldens. Hoewel de E.G.-prijzen voor het agrarisch produkt gelijk gebleven zijn, wordt hem door de Nederlandse revaluatie toch maar zo’n I ontnomen. De snit, de stof en dan de boord. De El-Mior boord. Met de pijll Die wijst nanr wellicht de beste boo’d ooit op shirts gemaakt veilinghouder was niet bereid ons te vertellen wie de koper was geweest. Een grote teleurstelling voor ons, ge lijk men zich kan indenken! Gelukkig hebben we er tenminste nog enige fo to’s van. Woudsend 2Makkum 1 L. v. d. Kooij—J. v. d. Meer J. BremerA- J. v. Schaik G. Haringa—J. Moerman A de Boer—C. G. Kooistra A. BruinsmaL. Adema W. AtsmaE. Bruinsma K. v. d- KooijJ. Dek J. BijlsmaH. Visser A. Feenstra—P. Cappendijck J. Faiber sr.—J- Tjeerdema De vorige keer vertelden wij hoe het woonhuis van pand Kleinzand no. 10 in het jaar 1783 werd gebouwd, en dat hierop de bouw van het achter huis in het jaar 1802 volgde. Vervol gens een beschrijving van het inwen dige in een brief, op 15 december 1870 geschreven door Johannes Tjal- lings Halbertsma aan zijn oudste doch ter, Jeltje, in Brussel. Zulks naar aanleiding van het feit dat Johannes het huis kort tevoren had gekocht van Beerent Isaak Wouters. Sinds 1870 onderging het pand voor en na ingrij pende wijzigingen, waarmede Herrius Halbertsma al was begonnen nadat hij het huis in het jaar 1896 had ver worven en metterwoon betrokken. Het nieuwe woonhuis, in 1783 verre zen, was in feite een ingrijpend ver bouwd 17de eeuws pand. Dit had een trapgevel bezeten, die met een deel van het pand werd gesloopt en plaats maakte voor een dwars-geplaatst bouwwerk met lijstgevel en fronton, zoals het er nu nog bij staat. De ach- schommelt de koers van de gulden ten opzichte van buitenlandse valuta wel iets, zodat het feitelijke revaluatie-ef- fekt kleiner of groter dan 5 procent kan zijn. In vakkringen pleegt men dan verschil te maken tussen nomina le en reële revaluatie-effekten. De Ne derlandse regering heeft de gulden ho ger gewaardeerd om daarmede einde lijk eens de inflatie te lijf te gaan. In ons land'kunnen immers de prijzen omlaag, dat moet de consument toch wel aanspreken. Het bedrijfsleven is overigens niet altijd even gelukkig met een revaluatie, want hogere uitvoer- prijzen tasten de concurrentie aan, de export loopt waarschijnlijk terug. Zo lang de revaluatieklappen bij alle ex portgerichte produktiesektoren aanko men is er geen reden voor de boeren De nationale kollekte voor geestelijk gehandicapten heeft in Oppenhuizen- Uitwellingerga 644,75 opgebracht. competitietreffen tussen en Grouw, dat vanavond vinden, gaat niet door Trouw geen kans ziet het tiental kom pleet achter de tafels te krijgen. De wedstrijd is voorlopig verschoven naar donderdag 13 december. Men heeft een onderling eompetitieprogramma ingelast dat er als volgt uit ziet: Vis ser—V. d. Zee; S. Reekers—Sj. Ree kers Sijsma—Nagelhout; Lansbergen —De Vries en Jonkman—Berkenpas. was versierd met diverse muziekin- een Er is nog een genstanders van boer en t—- agrarische export naar profiteerd heeft van c buren doorgevoerd is. Onze agrarische bedrijvigheid zou aan concurrentie kracht gewonnen hebben, omdat wij In een competitietreffen in de eerste klas van de P.F.DB, heeft Woudsend 2 met een bescheiden nederlaag te gen Makkum 1 genoegen moeten ne men. Na een 04 achterstand te heb ben opgelopen, nivelleerden de Wouds- enders de stand op 55 door winst van Atsma en A. Feenstra en remi se van A. Bruinsma. Makkum was echter iets sterker, maar K. van der Kooij wist de nederlaag tot 119 te beperken. A. de Boer en L. van der Kooij hielden aan het eerste bord hun party in evenwicht, zodat de spanning tot het laatst bewaard bleef. De opwaardering van de gulden is een aanval op de landbouwpryzen on geacht de vraag of de boer exporteert of niet. Er is dus geen duidelijke ver binding tussen revaluatie en export. Aantasting van de landbouwprijzen betekent een vermindering van het boereninkomen; dat kan noch van on ze regering noch van Brussel de be doeling zijn geweest. Om de schade voor de boer weg te nemen heeft on ze overheid een extra btw-opbrengst van 2 procent toegezegd. Deze com pensatie geschiedt in een andere vorm dan Duitsland enkele keren heeft ge daan. Duitsland, dat ook een paar maal revalueerde, liet de boerenprij- zen in het binnenland (dus in D.Mar- ken gerekend) gelijk, maar ving het revaluatie-effekt meteen aan de grens op (via grensheffingen of zogenaamde compenserende grensbedragen). plotseling goedkoper op de Duitse markt konden komen. Deze bewerin gen zijn onjuist, want de revaluatiege- volgen voor de Duitse boeren werden gevangen aan de grens, terwijl de Ne derlandse overheid de revaluatiescha- de vergoedt via ’n extra btw-manoeu- vre. Onze concurrentiekracht werd dus op de Duitse markt niet groter ten ge volge van de opwaardering van de D- Mark, want de Duitse boeren bleven met volkomen gelijke landbouwprijzen werken. De revaluatie van de Neder landse gulden kan inderdaad een goe de poging zijn om het inflatiespook te verdrijven. Het gaat echter niet aan om vooraf een voorschot aan de boer te vragen, want de vruchten van de inflatiebestrijding moeten nog in de praktijk zichtbaar worden. B. Schouwing 17de eeuwse woonhuizen bestond uit een enkele, onverdeelde, deels bete gelde hal, waar men met de voordeur in huis viel. Hier werd gewerkt, ge handeld, ’s zomers ook wel gewoond maar alleen de opkamer kon worden verwarmd en hier vertoefde men dan ook het grootste deel van het jaar, voorzover de .dagelijkse arbeid zulks toeliet. voor de revalu- tochhebben boeren en tuinders zich niet onbetuigd gelaten aan het protestenfront. Zoals wij al vertelden zijn wij nog in het bezit van een prachtige kast, gemaakt uit de wagenschot-panelen van de zogenaamde „Franse Bed stee”, eenmaal in het onderkelderde kantoor aanwezig. Het was Sipke Feenstra, velen nog wel bekend, die deze kast uit diverse onderdelen keu rig in elkaar zette. Het is ook het enige fragment van 17de eeuwse, Sne ker binnenhuiskunst dat, voorzover ons bekend, bewaard is gebleven. Hoogst waarschijnlijk heeft er tot aan het jaar 1800 geen achterhuis achter het pand Kleinzand 20 ge staan. Hoogstens een bijkeuken of schuur. Het sousterrain in het ach tergedeelte van het voorhuis diende voorheen tot keuken. Met de volgende schepen kan zeepost worden verzonden. De data, waarop de correspondentié uiterlijk ter post moet zijn bezorgd, staan, tussen haakjes, achter de naam van het schip ver meld. Argentinië ms „Rio Corrientes” (21- 11), Brazilië ms „Altenburg” (21-11), Canada ms „CP Discoverer” (20-11), Chili ms „Diogenes” (21-11), Israël ms „Hope Isle” (21-11), Japan ms Elbe Maru” (23-11), Kenya, Oeganda ms „Montenaken” (21-11), ms „Tala- na” (23-11), Tanzanië ms „Talana” (23-11), Ned. Antillen ms „Socrates” (19-11), Nieuw-Zeeland ms „Torrens” (23-11), Suriname ms „Pericles” (20- II), Verenigde Staten van Amerika ms ..Sea-Land Market”. „Aere Perennius” liet in het jaar 1924 een verdieping boven op de tuinkamer van het achterhuis zetten, om daar een kerkzaal van te kunnen maken. Voor het overige werd er aan het ge bouw betrekkelijk weinig veranderd, afgezien van een verdere vergroting van de zalen achter de binnenplaats. Het huis werd wel tot het laatste hoekje en gaatje uitgebuit, en inwen dig is er thans weinig opmerkelijks meer te vinden. Gelukkig staat de voorgevel onder bescherming van de Monumentenwet en mag daar niets aan worden gewijzigd. Met name het voorste gedeelte van het voorhuis ver keert in- en uitwendig in een uitste kende staat kan nog wel eeuwen mee, tenzij het door het zware ver keer uit zijn voegen wordt gelicht, want men schudt er wel eens in zijn stoel, als er weer zo’n mastodont pas seert! Een euvel, waarvan ook het be lendende Fries Scheepvaart Museum danig te lijden heeft. Al deze huizen staan namelijk niet op palen of klip pen gefundeerd maar zonder meer op de kale grond, en het is eigenlijk een wonder dat zij het zo goed hebben we ten te houden. Maar wie weet komt er nog wel eens uitredding voor het Kleinzand, raken wij ook daar verlost van de automobielen en gunt men de wallen weer bomen, in plaats van par keermeters! H.H. De opwaardering van de Nederlandse gulden heeft nogal wat stofwolken doen opwaaien. Het nieuwtje is er nu wel af, maar de reakties op deze overheids maatregel variëren nog steeds van bijval tot verkettering. Een opvallende rol hebben de boeren gespeeld op het gerevalueerd toneel. Het kabinet Den Uyl beloofde de boer een zekere schadevergoeding, maar het agrarisch be volkingsdeel roerde danig de trom want de compensatie (2 pet. extra btw), was niet meer dan een zoethoudertje. Het werd al te bont toen de prijs zo maar met 2 centen naar beneden moest. Het boerenverzet is door het grote publiek niet of nauwelijks begrepen. Waarom bijvoorbeeld aan de boe ten schadevergoeding voor een monetaire maatregel die alle Nederlan- treft? Deze hamvraag is te lang in de kast blijven liggen Op de algemene vergadering van het noordelijk district van de KNVB, werd zaterdagmiddag in motel Haren te Groningen de noordelijke consul, de heer M. Steegstra, onderscheiden met de „zilveren speld” van de bond. Dit omdait hij 25 jaar de belang- gen van de KNVB in Sneek had ge diend. Revalueren is het opwaarderen van een munt. Op 17 september jongstle den werd de gulden voor het buiten land 5 procent duurder, dat wil zeg gen buitenlanders konden onze produk- ten kopen mits ze hogere (5 procent) prijzen betaalden. Daarentegen zijn buitenlandse goederen die wij invoe ren en kopen 5 procent goedkoper ge worden. Deze prijzenwaaier gaat niet helemaal op, want in de praktijk De revaluatiemaatregel die het ka binet als een wapen in de strijd te gen de inflatie gooit, gaat op het boe renerf lijnrecht in tegen de jongste Brusselse landbouwprijzen. In agra risch Nederland tekent zich dan ook een merkwaardige situatie af: met medewerking van onze overheid staat Brussel aan de boeren hogere prijzen toe (om zoveel mogelijk met de overige inkomens in de pas te komen) en nauwelijks enkele maan den later moet de doorsnee boer zo’n 1000,van zijn inkomen laten val- Argeloze Nederlanders hebben kennis genomen van de compensatie aan de boeren en vinden dan ook dat het agrarisch gezeur afgelopen moet zijn. „Ja maar,” zegt de boer, „als de re gering de noodzaak erkent om te com penseren, moet zij ons niet met een zoethoudertje sussen. Dan moet de compensatie ook opwegen tegen de werkelijke revaluatie-schade.” On danks de 2 procent extra btw komt de landbouw te kort ten gevolge van de opwaardering van de gulden. De re kenmeesters van het Landbouwschap het agrarisch toporgaan dat als een bok op de revaluatiekist gespron gen is menen dat de landbouw een aanvullende compensatie moet hebben van ongeveer 150 miljoen gulden bo ven de 2 procent btw. Zodra deze aan vulling gegeven is, loopt de landbouw in hetzelfde spoor van andere bedrijfs takken en bevolkingsgroepen. Het is dus geen kwestie van een schadever goeding aan de boer en aan de overi gen niet. Er zit trouwens nog een internatio naal trekje aan de revaluatiegevolgen voor de boeren. Het E.G.-landbouw beleid is van oorsprong geënt op twee pijlers: een goede voedselvoorziening tegen redelijke consumentenprijzen en redelijke inkomens in de agrarische produktiesektoren. De gemeenschap pelijke landbouwpolitiek voorkomt on der meer via de prijzen zowel over schotten als tekorten om op den duur tot een regelmatige voedselvoorzie ning tegen redelijk stabiele prijzen te geraken. Daarnaast dient Brussel ook het boereninkomen in de gaten te hou den. Het is dan ook begrijpelijk dat de landbouwprijzen regelmatig bijgesteld worden. Nog dit voorjaar is dat ge beurd met medewerking van onze re gering. Na de bouw van het achterhuis werd alles ineens veel ruimer. Dit achter huis bezat geen verdieping, wel een grote droog- of linnenzolder over de ganse lengte en breedte van het pand, met uitzondering van twee afgetim merde dienstbodenkamertjes. Beneden had men een keuken, uitzien de op de binnenplaats, en daarachter de tuinkamer, waar de familie bij voorkeur vertoefde, ook al omdat deze pal op het zuiden lag en aan de tuin grensde. Aan deze tuinkamer was veel zorg besteed. Rondom was een lage, sierlijke lambrizering aangebracht waarboven de wanden met beschilderd behangsel waren bespannen. Op deze behangsels waren allerlei landschap pen voorgesteld met buitenplaatsen, bossages, waterpartijen etc., zoals men zich dit langs de Utrechtse Vecht kon voorstellen. Het stucplafond voorstellingen van strumenten in de vier hoeken en omkransde rozet in het midden. Van al deze interieurs werden in het jaar 1919 foto’s gemaakt om een en ander voor later vast te leggen. Her rius Halbertsma voelde zich namelijk niet goed gezond, wilde de zaken aan kant doen en naar Den Haag verhui zen. Zover is het echter niet meer ge komen want op 19 juli 1920 overleed hij, na een zwaar lijden. Binnen het jaar was het huis ontruimd en ver kocht, en werd het de zetel van „Ae re Perennius”, welke stichting het pand onlangs heeft overgedaan aan de heer S. van der Wal, die het verhu ren van vergaderruimten in het pand gaat voortzetten. In de praktijk zal er dus weinig veranderen. Persoonlijk vinden wij het natuurlijk jammer dat het naastgelegen Fries Scheepvaart Museum de boot miste maar deze in stelling beschikte nu eenmaal niet over het vrij forse bedrag dat met de ver koop was gemoeid. Bij de verkoop in 1921 verdween ook het beschilderd behangsel uit de tuin kamer. Dit werd afzonderlijk verkocht aan de antiquair Beeling uit Leeuwar den, die het doorverkocht aan een Amerikaanse gegadigde. Wij hadden niet verwacht er ooit meer iets van te vernemen toen het enige jaren gele den onverwachts opdook bij een vei ling van Sotheby te Londen! Helaas kwamen wij er te laat achter en de Wf fef’

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Sneeker Nieuwsblad nl | 1973 | | pagina 25