Afstand burger-overheid
kleiner door dorpsraden?
Herindeling Friesland
«30/
r
4/0
„Voorstel geen ei van Columbus”
Zw
Zonnige shirts
met ’n Plus
0
7>V A
X
1
Vier Heemskinderen
Jg
■H
SNEEKER NIEUWSBLAD - donderdag 22 april 1976
hSMWI
ZAKENNIEUWS
-
O
KINGMAS BANK NV
S - >Z'
SPAARDEPOSITO
7 JAAR VAST
M
Pagina 17
kkrwn
'Ourie
’Wei
I KOUÖUfrt:^'
voorlopige schatting da-
van onze voorstellen te nemen. Omdat de
FORTEXfc
WIJDE BURGSTRAAT 6 SNEEK
Funktioneren gemeentelijke
demokratie op eerste plaats
AVwxwts
ri
W SPECIAAL HERENMODES
Fijn gestreept, druk geruit of dwars
gestreept Sportieve borstzakken en
grote kragen.
Daar hoort ’n vlotte zomerpantalon bij.
Fortex - mode met’n Persoonlijke Plus
Er zullen in de komende jaren een aantal
voor Friesland belangrijke beslissingen
worden genomen. De stavering moet vol
gens gedeputeerde staten veranderd wor
den, voorlopig kan men nog wel even voo
ruit met het praten over de deelnota's van
het in 1979 aan de orde komende streek-
DEMOKRATIE
Niet alleen een minimumgrens werd door
de werkgroep gehanteerd. Men hield ook
rekening met een maksimum, namelijk een
kritische bovengrens die mag liggen tussen
de 30.000 en de 50.000 inwoners. Dit om te
voorkomen dat het volgen van het bestuur
lijk gebeuren voor de inwoners te lastig
wordt. Het funktioneren van de gemeente-
Dit is een zogenaamd kogelpotje. Volgens een i
teert het uit de jaren 100 tot 300 na Christus. Auke Zandstra, bekend zeil-
maker uit Sneek, vond het potje tijdens het eierrapen in een stuk land
tussen de Langstaartepoel, de Gudsekop en de Noorder Oudeweg, dus in
de omgeving van de Goingarijpsterpoel. De rand stak een klein eindje uit
de modder. Hoe het kleinood er is terecht gekomen, is niet duidelijk.
Vroeger waren de poelen daar nog niet, pas later zijn ze door afgraving
ontstaan. Deskundigen, die hij het potje liet zien, waren enthousiast. Zel
den is een dergelijk gaaf eksemplaar gevonden. Alleen uit de rand mist
een klein stukje. Waar het potje uiteindelijk terecht zal komen is nog niet
bekend. (Foto Studio Ger Dijs).
HUIVERIG
Dit zouden dan de stads- of dorpsraden
kunnen zijn, die de bevoegdheden krijgen
die de raad ook heeft, uitgezonderd het
vaststellen van plaatselijke begrotingen,
voorlopig vaststellen van rekeningen, van
verordeningen door strafbepaling of poli-
tiedwang en het heffen van bepaalde be
lastingen.
Wat gaat er precies gebeuren als de herin
deling zoals de werkgroep die zich voorstelt
het fiat van de kroon krijgt en middels een
wetswijziging de nieuwe gemeentegrenzen
worden vastgelegd? Helemaal precies is dat
natuurlijk niet te zeggen, maar kleine indi-
katies zijn wel te geven. In onderstaand
artikel gaan we er iets dieper op in.
In het rapport van 1974 heeft de werkgroep
al enige mogelijkheden aangegeven voor
de bestuurlijke kant van de zaak. Immers
de schaalvergroting van de gemeenten be
tekent een vergroting van de afstand tussen
bestuurders en de mensen die bestuurd
worden. Naar de mening van de werkgroep
kan men een tussenlaag tussen gemeente
bestuur en burgers formeren door de zoge
naamde artikel 61-raden of kommissies in
te stellen, kommissies ter behartiging van
bepaalde belangen eventueel met een ei
gen budget.
gSfctttrixw
-
Voor elk dorp en gebied is aangegeven hoe
wij ons de toekomstige gemeentelijke herin-
In deze wat relative
rende formulering ligt opgesloten, dat wij
niet pretenderen steeds het ei van Columbus
te hebben aangedragen. Tijdens de officiële
inspraakprocedure kunnen er bijvoorbeeld
nieuwe gezichtspunten naar voren komen in
die gevallen, waarbij wij ons niet hebben
kunnen baseren inzake de opvattingen en
meningen van de bevolking over de gemeen
telijke herindeling.
„Dat zou dan overigens een logische
afronding zijn in ’t licht van onze werk
wijze om de voorstellen zo goed mogelijk
af te doen stemmen op de (her)indelings-
voorkeuren van de burgerij.” Het is echter
niet helemaal duidelijk of er een inspraak
procedure volgt in onze toch voor dergelij
ke meningsvorming zo openstaande pro
vincie. Wanneer men de brief aan de kroon
lijke demokratie heeft voorop geslaan, (dat leest, zegt men geen inspraak, maar in het
men de demokratie oftewel de invloed van rapport wordt wel verschillende malen op
het volk hoog in het vaandel schrijft, blijkt die mogelijkheid gewezen. Het zal onget-
wel uit het feit dat het rapport van'1974 een wijfeld allemaal al geregeld zijn.
Workum, Hemelumer Oldefers, Gaasterland
en 1 - - ----
woonden in dat gebied 17.585 inwoners. De
oppervlakte is ruim 22.000 ha. Als bestuurs
centrum wordt voorgesteld Koudum. Hier
zullen dan ook de 17 raadsleden bijeenko
men. In die raad zullen de Christelijke
partijen de eerste viool spelen, gevolgd door
de plaatselijke groeperingen, de PvdA en de
FNP.
betreft de omgeving van Sneek. De gearceer
de gebieden moesten nog worden onderzocht.
De tweede nota, het eindrapport handelt over
deze streken.
Dankzij de medewerking van vader C. M.
Vellinga, die een bord met het vignet on
thulde, en in een speech zijn drie zonen en
hun vriend sukses toewenste, draait de her
berg „de Vier Heemskinderen” nu op volle
toeren. De herberg staat aan de Mientwei
tussen Rijs en Bakhuizen.
Voorheen was in dit pand de grillbar van
de heer A. Olivier gevestigd. De gebroe
ders Jan, Siep en Sjoerd Vellinga en hun
vriend Jaap Buter, allen uit Leeuwarden,
namen het bedrijf over, lieten door Bert
van Duinen, binnenhuisarchitekt te Gro
ningen, een ontwerp maken en lieten het
uitvoeren onder supervisie van aannemer
J. B. Konst uit Bakhuizen.
Het is een gezellig geheel geworden. Bar en
eetzaal vormen één geheel, maar toch ook
weer niet helemaal. Men wil duidelijk niet
alleen maar mikken op de eters, maar op
alle kategoriën die men kan verwachten.
Op den duur wil men een tuin met terras
inrichten waar ook gebarberqued kan wor
den. Tijdens de receptie in verband met de
opening, speelde er een orkestje dat de vele
genodigden aangenaam bezig hield.
Zoals ook al gesteld werd in 1974 kan het
kollege van gedeputeerde staten zich wel
verenigen met het voorstel van de werk
groep. G.s. deelt dit mee in een brief aan
de kroon, waarin het verzoek gedaan wordt
„gelet op het bepaalde in artikel 164 van
de gemeentewet een voorstel in te dienen
bij de Staten-Generaal, strekkende tot he
rindeling van de gemeenten overeenkom
stig de zienswijze van ons kollege.” Op één
punt, alweer overeenkomstig twee jaar ge
leden, wijkt men,af, namelijk het al of niet
samenvoegen van Bolsward en Wonsera-
deel. Het laatste wordt door g.s. wenselijk
geacht!
Natuurlijk is het niet mogelijk om een
precieze verkiezingsuitslag te voorspellen.
Het is enigszins natte vingerwerk. Van
belang zal bijvoorbeeld zijn of de kiezers
bij dergelijke gemeenteraadsverkiezing
partijgebonden of plaatsgebonden, dus op
een kandidaat uit het eigen dorp, gaan
Stemmen. De kans op plaatselijke groepe
ringen is ook groot. De toekomst zal het
allemaal moeten leren.
Nijland en Wolsum komen bij de ge
meente Bolsward. Tenminste in de ge
dachtengang van de werkgroep. Het
provinciaal bestuur wil deze gemeente
echter uitbreiden door er Wonseradeel
ook aan toe te voegen. In totaal komt
men dan op 22.598 inwoners. Het ge
bied is dan bijna 20.000 ha. In het
bestuurlijke centrum Bolsward zullen
19 raadsleden vergaderen in volgorde
van grootte CDA, PvdA, VVD, FNP en
een kleinere partij bijvoorbeeld een
plaatselijke groepering of het GPV (dat
in Wonseradeel in ’74 2,1 procent van
de stemmen veroverde).
Zij kregen van g
maar een antal richtlijnen die in acht
moesten worden genomen. Zo moest de
gehele provincie in de beschouwing wor
den betrokken, de toekomstige gemeenten
moesten minimaal 10.000 inwoners tellen,
waarbij rekening diende te worden gehou
den met de groeimogelijkheden van de
gemeenten, verder dienden de gemeenten
te bestaan uit kernen met een omgeving.
Daarnaast diende de werkgroep ook de
reakties op het praatplan en de uitgangs
punten van de nota Bestuurlijke Organisa
tie van het ministerie van Binnenlandse
Zaken in het oog te houden.
x rv fdit was ',e/ plan van ’74’ tenminste voor wat
K’ betreft rlo nmaouinrr vzim T'lz»
„model van een verordening, regelende de
bevoegdheden en de samenstelling van de
dorpsraad” als bijlage bevat).
De gemeenteraad mag in principe ook
de samenstelling van de raden regelen.
Ondenkbaar zou het niet zijn als dit
middels verkiezingen gebeurde. In het
rapport noemt de werkgroep een aantal
terreinen waarop de raden advies uit
kunnen brengen en waarover zij be
stuursbevoegdheden zouden kunnen
krijgen. Die allemaal te noemen zou in
het kader van dit artikel te ver voeren.
politiek terrein toegezonden. Er kwa- volking zoveel mogelijk tot uitgangspuntvoorstellen neerkomen op een versterking
g.s. in 1971 een werkgroep instelden die de inwoners meestal grote waarde hechten
hele zaak nog eens diepgaand ging onder- aan het voortbestaan van de eigen gemeen-
zoeken. te hield dit uitgangspunt onder meer in,
dat gemeenten met meer dan 10.000 inwo- demokratie op gemeentelijk niveau.” Men
ners in b~* 11-:J
werden.”
In maart 1974 presenteerde de werkgroep
haar voorstel aan gedeputeerde staten. Het
bleek dat het aantal gemeenten in Friesland
teruggebracht dient te worden van 40 naar
22, bijna een halvering dus. Een aantal
gebieden werden niet „ingevuld”, hier was
volgens de werkgroep een nader onderzoek
naar de mening van de bevolking nodig. In
het nu gepresenteerde eindrapport is de
Wel bleek indertijd, we spreken nog over
twee jaar terug, dat men over het algemeen
een beetje huiverig stond tegenover de
dorps- of stadsraden, vooral in die gemeen
ten waar men nu een eigen bestuur heeft.
Immers, zo werd gesteld, de mogelijkheden
die de werkgroep opsomt devalueert zo’n
funktionele raad tot een soort dorpsbelang,
die alleen maar mag beslissen over het
geven van straatnamen en het plaatsen van
een bejaardenbank in een plantsoen.
NAMEN NOG NIET BEKEND
Zoals al in het artikel op de voorpagina is
gemeld, zal de nieuwe gemeente Sneek, de
namen van de nieuwe gemeenten staan
nog lang niet vast, bestaan uit Sneek, IJlst,
Wymbritseradeel zonder Nijland, Wolsum
en Nijhuizum en met Koufurderrige. Als
bestuurscentrum dient Sneek te fungeren.
Volgens de cijfers van 1 januari 1975 zou
deze gemeente 40.477 inwoners tellen. Vol
gens dit inwonertal krijgt „Sneek” dan 27
raadsleden. In deze raad, als we tenminste
de cijfers van de staten- en raadsverkiezin
gen van 1974 erbij halen, zou het CDA de
grootste partij zijn, met in volgorde van
grootte daarna PvdA, FNP, VVD, CPN en
plaatselijke groeperingen als Progressief
Sneek. Het grondgebied van de gemeente
„Sneek” zal ongeveer uitkomen op 18.355
ha.
(beide Provinciale Planologische Dienst), daad, dat is het geval, wanneer men uitgaat deling hebben gedacht.
mr J. H. Lesterhuis (kabinet van de kom- van de wijze van beantwoording van de rende formulering ligt
missaris der Koningin), mr A. A. Lycklama vraag waar de eigen woonplaats het beste
a Nijeholt (tweede afdeling van de provin- bij ingedeeld kan worden als opheffing van
ciale griffie), drs W. Nijboer (provinciaal de bestaande gemeente onvermijdelijk is.
opbouworgaan) en dr J. H. Zoon (econo- Uit de reakties op enquêtes die door ge-
misch technologisch instituut). meentebesturen zelf zijn ingesteld komen
wel andere feiten naar voren. Dat is de
overgrote meerderheid voor het in stand
g.s. geen carte blanche, houden van de huidige gemeente.
«Witmorsum
De kleine Zuidwesthoekgemeente omvat de
huidige gemeenten Staveren, Hindeloopen,
het dorp Nijhuizum. Op I januari 1975 plan Friesland, terwijl verder de gemeente-
lijke herindeling zal moeten worden vast-
gesteld. Dat laatste is overigens een advies, voorkeurbv^n de hevoikins dus Verwerkt.
waarover door de kroon een wetswijziging
bij het parlement moet worden ingediend.
Gisteren is het eindrapport van de kommis
sie die de herindeling heeft voorbereid, in
openbaarheid gebracht.
geen waterdichte en objektieve methode
bestaat.
Het leek ons daarom beter het beste de De werkgroep stelt in een „epiloog” no;
maals dat men van mening is dat
van de gemeentelijke bestuurslaag in de
verschillende streken van Friesland. „Het
is onze overtuiging, dat dit ten goede zal
kunnen komen aan de ontplooiing van de
realiseert zich dat men niet met ideale
voorstellen uit de bus is gekomen.
GEEN CARTE BLANCHE
De werkgroep bestond uit de heren R.
Renkema (lid van gedeputeerde staten), De herindelingsvoorstellen refereren vrij-
drs. S. Faber en drs. J. G. van Rijn (Fryske wel steeds aan de voorkeuren van de
Akademy), R. Hooisma en drs J. F. Talens bevolking inzake de herindeling. Inder-
het beginsel ongemoeid gelaten
Sloten en Tjerkgaast worden gevoegd bij
IXV/*1***" 1UUIV «I VI L.1 VltllJX KV«*I V Vil IV V11Z.VI1 111”
nieuw te vormen gemeente Haskerland- gesteld. Deze kommissie maakte een praat-
Domawerstal. Hierin worden opgennmpn _i„_ m-m i
het huidige Haskerland minus *Nijehaske
en Delfstrahuizen, Doniawerstal minus
Koufurderrige, Sloten en de dorpen Terka-
ple en Akmarijp in de huidige gemeente
Utingeradeel. Vanuit het bestuurscentrum
Joure zal „geregeerd” worden over 20.627
inwoners. De gemeente zal een opper
vlakte krijgen van ruim 13.600 ha. Er
zullen 19 raadsleden zijn (op basis van het
bevolkingsaantal van l/l/’75). Hier zal het
CDA althans de confessionele partijen de
meerderheid hebben, gevolgd door de
PvdA, FNP, VVD, PPR en Plaatselijke
groeperingen.
gemeentebesturen
UITGANGSPUNT
Die mening van de bevolking vond de
werkgroep bijzonder belangrijk. In een
„terugblik” schrijft men „bepalend voor
onze werkwijze van de gedachte, dat er
In september 1967 is door g.s. een studie- voor een gemeentelijke herindeling van
kommissie herziening gemeentegrenzen in- een groot gebied als de provincie Friesland
opgenomen plan, dat in augustus 1970 werd uitge-
s Nnehasks bracht en aan gemeentebesturen en in
stanties en organisaties op maatschappelijk opvattingen en de voorkeuren van de be
en
men veel reakties op en dit leidde ertoe dat
Joure
V;
