SCHAKERS VAN START
ill
PIET BRUINSMA BLONK UIT
TIJDENS E.K.MIDGET-GOLF
TX
Tl
|H H
Wb
..'"ia#
T
Jachtbouw en
Verhuurbedrijf
DIRK POTMA - SNEEK
BLOEMEN BESTELLEN
BRANDSMA BELLEN
FA. DOUMA OOST
1
KUIPER NEEMT
PANMAN OVER
b L
r
7!
O
1
Groene Dijk 6, Sneek, tel. 05150-3598
O
Sé
i-rt, i
Éjlljr
OPBRENGST KOLLEKTE
GESLAAGD
J
||g p'
Pagina 21
SNEEKER NIEUWSBLAD - Donderdag 9 september 1976
Gedicht óp de Toren
Mist
M
-■■■■
O wet wit Ijht
Hed, Htrv, Keek ets Pastori»;
t.
T
J. HONIG Jz.
Balk, Juli 1893.
V
wrakken kunnen soms ongelooflijke af
standen af leggen, voortgedreven door de
heersende winden en stromingen.
„Rumney” in de golven terwijl de „Frigo
rifique” andermaal in de mist oploste.
De eerste strijd is weer geleverd bij de
Schaakclub Sneek, die dit seizoen samen
met de Sneker Damclub op dinsdagavond de
aula van de Sipkensmavo in gebruik heeft.
Met de gesloten schuifdeuren gaat dat
uitstekend.
DE WERF VOOR
IEDERE WATERSPORTER,
Oppenhuizerweg 210 Tel. 05150-2396
Tel. 3133
ASSURANTIEKANTOOR
ZEKER u kunt zekerheid kopen door
uw verzekeringen door ons te laten
verzorgen.
X,
Zo ontmoette in het jaar 1951 een Cana
dees schip benoorden New Foundland een
ijsberg van enorme afmetingen en hoogte.
Óp circa 200 voet boven het wateroppervlak
staken uit de ijsmassa's de rompen en
masten van twee flinke zeeschepen uit. De
boegsprieten staken nog naar voren en
droegen de resten van de aangeslagen fok
ken. De beide scheepsrompen werden gro-
en
sneeuw, maar schenen toch nog in een vrij
door ook niet voorkwam in het
eindresultaat. Beduidend minder last
van deze aanpassingsmoeilijkheden had
de, voor Nederland bij de dames
uitkomende Geleense Maria Landman
die, eveneens voor het eerst in de
historie een zeer fraaie 3e plaats wist te
bewerkstelligen.
Twee oude foto’s daterend van rond 1915
van de gracht in IJlst. Op de ene staat de
kerk duidelijk afgebeeld, op de andere ligt
het aksent meer op de huisjes en de voor
tuinen. De Hervormde kerk en de naast
liggende pastorie werden gebouwd in 1830
en vergroot in 1868. Voor de woningen
lagen vrij grote tuinen. Dat is tegenwoordig
wel even anders. De walbeschoeiing is van
hout. Ieder voortuintje had zijn eigen „bjin-
stap”, de stenen verlaging in de beschoeiing
waarop men kon staan om de was te doen
in het toen nog schone grachtenwater.
Aangezien het beklimmen van drijvende
ijsbergen in volle zee en
avontuur is, omdat dergelijke gevaarten
ieder ogenblik kunnen omtollen, dorst men
het niet aan de berg op te klimmen en de
beide schepen nader te bekijken. Het ver
moeden was echter dat het hier de „Fer-
ror” en de „Erebus” gold, de beide schepen
TEAMS
De Nederlandse teams die verte
genwoordigd waren in de veteranen-, de
dames-, de junioren- en de herenklasse
moesten alle genoegen nemen met een toch
eervolle vierde plaats. Opvallend hierbij is
de hoge frekwentie waarmee landen als
Zweden, West-Duitsland, Oostenrijk en
Zwitserland in de prijzen vallen terwijl
Nederland een (nog) te jong Midget-
golfland is om deze hegemonie te
doorbreken. Verwacht wordt echter dat dit
beeld al in de zeer nabije toekomst
drastisch zal wijzigen.
Uit een almanak die verscheen in^.1847:
-„Twa boeren wieme yn petear oer de
wonnerkrêft fan de guano (een soort vogel-
mest). „It sil nochris safier komme” sei de
iene „dat min de dong foar ien hiel fjild yn
ien festjebüske stekke kin”. „Ja,” hemom
de oare „en de frucht yn it oare büske”.
-In boer lit him wiersizze. Doe’t it dien
wie, easke de pofeet ien dübbeltsje. De boer
seach him, mei de müle iepen forheard oan
en sei „Jij witte hwet forlijnne is, hwet er
tsjinwirdich omgiet en hwet noch barre
scil, in jij scoene net witte dat ik nin heale
cint ijn 'e buwse hab? Jou dij oaf duwel!”
Ook de andere Sneker Tjalling van der
Zee ondervond moeilijkheden met de
betonbaan. Zo erg zelfs dat hij, na zijn
voortreffelijke 3e plaats in Buchs, niet
eens tot de finales doordrong en daar-
Het bleek het wrak te betre'ffen van
bark „Marlborough”, die een kwart eeuw
tevoren
was i
laan was gesignaleerd, maar sindsdien
spoorloos. Vermoedelijk is het tijdens een
storm of bij duisternis ergens op de rotsen
gelopen en door de bemanning als redde-
i
manning in de sloepen om het leven en
raakte het schip jaren later weer vlot, om
op eigen kracht de afgebroken reis weer te
Sloten (Pr.j - Woudsender Poort
Op rolletjes loopt het gloednieuwe komp-
etitiesysteem van de schakers nog niet. Dat
ligt hem niet aan het systeem-op-zich,
maar aan het feit, dat er zo aan het begin
van het seizoen nog een aantal mensen
verstek laten gaan in verband met
vakanties. Daardoor vielen er enkele
reglementaire nullen en halfjes. De R-
t,
De firma P. Kuiper heeft de zaak van de
firma Panman op de Oosterdijk over
genomen. De heer Kuiper is al bijna een
halve eeuw in Harlingen gevestigd, en is op
het gebied van optiek, fotografie en
pi
Kuiper is
gespecialiseerd
Kontaktlenzen.
brillemonturen
assortiment te bieden.
In den naeme Gods Alm. Amen. In be-
trachtinge van dese onseeckerheit des men-
schelycken levens hebbe ick Repcke Annes
Zn woonachtigh binnen den Flecke Balck
zieckelyk te bedde liggende noghtans bij
goeden verstande niet willen overlijden
zonder al voorens gedisponeert te hebben
van mijne weijnighe nae te latene tijdtlyc-
ke goederen ten eynde geen onlusten
moeyte en twist comen te rijsen: Eerstelyk
dan bevelende mijn Ed. ziele naer aff-
scheyden van het lichaam in handen Go
des ende mijn Lichaem d’ aerde. Hiermee-
de treedende tot dispositie mijner tijdlijke
naetelaten goederen soo ist dat Ick testator
-voor eerst legatere ende bespreecke mijn
suster Wyk Anne dr. huysvrouw van
Gerryt Jansen twee ponden Groots, mon
terende de somma van twaalf Caroligls
zonder wijders. Legateere ende bespreecke
meede de gemeene Armen binnen den
Vlecke Balck bovengenoemd! de soa van
vijf Caroligld eens. Item legateerde Ger-
brigh Sybolts dr laeste weduwe van w.
Bocke Wikkes een van mijn linnen lae-
kens. Legatere ut s: Tryntie Focke Bruins
dr. een linnen bedlaecken; sampt legatere
ende bespreecke Wolther Andries een van
mijn hembden om redenen mij hier toe
moverende en getrouwe diensten aen mij
gedaan.
Instituerende ende substituerende voorts
tot Erffgen. Universeel enz.
De kollekte voor de kankerbestrijding in
Oppenhuizen-Uitwellingerga heeft
1252,50 opgebracht.
gediplomeerd opticien
oogmeting
het gebied
heeft hij een
Aan de Universiteit te Amsterdam slaagde
voor het doktoraal eksamen geneeskunde,
eerste gedeelte, onze oud-stadgenoot A. S.
E. P. Textor, stafdocent verpleegkundige
■opleidingen van het O. L. V. gasthuis te
Amsterdam.
Beste Nederlander was Piet Bruinsma van
„REVI” die vriend en vijand vertastte door
op de etemietbaan in Buchs, (er werd op
etemiet- én op betonbanen gespeeld) op
een zeer goede 6e plaats te eindigen,
slechts tien punten achter de latere
Europese kampioen Ronnie Muller uit
■Zweden en nog voor Jürgen Daub de
kampioen van 1974. Op de betonbaan in
Buchs echter eindigde hij „slechts” op een
17e plaats hetgeen volledig te wijten is aan
zijn onervarenheid met dit type baan dat
ondermeer veel langer en in Nederland
bijna geheel niet aanwezig is. Toch
eindigde hij in de eindrangschikking nog
op een 10e plaats welke klassering bij de
heren nog nooit tevoren door een
Nederlander bereikt is.
Tijdens de Europese kampioenschappen Midget-golf in Vaduz (Liechtenstein) en
Buchs (Zwitserland) is de Nederlandse selektie voor het eerst in de geschiedenis uit
de schaduw getreden voor wat betreft de deelname op het individuele vlak. Met
bronzen medailles voor Maria Landman (Geleen) bij de dames en voor de Sneker
Tjaliing van der Zee in de gloednieuwe veteranenklasse en daarbij nog de
fantastische 10e plaats van de, eveneens uit Sneek afkomstige Piet Bruinsma bij de
heren kan men terugblikken op een uitermate succesvol kampioenschap.
uitslagen blijven gehandhaafd, tenzij de
betreffende spelers overeenkomen de
partij thuis te spelen of op de inhaaldag op
28 september.
De uitslagen: van de gespeelde ont-
- moetingen waren: groep A: L. Kerstma-
R. Vorenkamp afgebroken in een ietsje
betere stand voor Kerstma; groep C: G.
Faber-J. Wiersma !6-!6, P. Tjoelker-S. van
Scheltinga 0-1; groep D: J. Ourensma-F.
Arema 0-1; groep E: T. Potjes-D. Zwaan
1-0; groep F: mejuffrouw C. Balt-J. Nauta
1—0; groep G: H. van der Berkt-G. van der
Veen 1-0; groep H: P. Bonsma-W. van der
Zee 1-0; groep I: M. Bergsma-H. Wester
1-0; groep J: H. Spoelstra-K. Spoelstra
0-1; groep K: H. Bergsma-S. H. Smid 1-0.
In J werd voor de tweede ronde reeds
gespeeld E. Arema-H. Spoelstra 1-0. De
teamkompetitiewedstrijd M. Hogeboom-
H. Binnema werd afgebroken.
Lang niet altijd ziet men kans de lotgevallen van een spookschip op te helderen en
heeft de verdwenen of dood aangetroffen bemanning het geheim mee in het
zeemansgraf genomen. In 1923 ontdekte de kapitein van een zeilschip aan de kust
van het eiland Vuurland, gelegen tussen de doorvaart van Kaap Hoorn en de Straat
van Mageliaan, dus in het uiterste tipje van Zuid-Amerika, een helgroen, ronddobbe-
rerend geval. Dichterbij gekomen bleek het een wrak van een driemaster te zijn
waarop de gehele tuigage nog aanwezig was, zij het dat de zeilen er aan flarden
bijhingen. Al het houtwerk, touwwerk en dekwerk was met mos overwoekerd,
vandaar de groene kleur. Men zond er een sloep op af en nadat de opvarenden aan
boord waren geklauterd bleken de deksplanken vrijwel vermolmd te zijn, en bezaaid
met omlaag gevallen verrotte touwen, zeilfragmenten, blokken en wat dies meer zij.
de daar meestal in een beperkter gebied rónd-
-r drijven, ingeklemd in het pakijs.
uit Glasgow naar Nieuw-Zeeland Zo praaide in het jaar 1912 een walvisvaar-
vertrokken, het laatst in Straat Magel- der in de Noordelijke Poolzee een ander
i___j _-_j. schip, dat er zeewaardig uitzag, zij het dat
het vanaf het dek tot aan de top en van de
masten met ijs was overdekt. Er bleek zich
niemand aan boord te vinden. Uit doku-
ïoos verlaten. Klaarblijkelijk kwam de be- menten, aangetroffen in de kapiteinskajuit,
bleek dat het schip reeds in 1846 door de
bemanning was achtergelaten nadat het
door het pakijs was beklemd en ogen
vervolgen. Dergelijke op drift geraakte schijnlijk reddeloos gedrukt.
Indien zulk een schip echter óp het ijs
wordt geschoven, instede er door te wor
den gekraakt, kan het op een enorme
schots nog tijden lang meedrijven totdat de
schots in warmer water belandt, afbrokkelt
en al kantelend het schip alsnog in zijn
element terug brengt. Doorgaans is het
wrak dan al zo danig verwongen dat het
jg In 1891 schreef dr Laurillard over Ulst:
E „Ylst 3/4 uur van Sneek. Wordt ook wel
K Drilst geheeten. Daar behoorde te huis het
a adelijk geslacht Van Popma, dat onder-
scheidene verdientelijke geleerden heeft
opgeleverd. De spotnaam van die er wonen
K is kiepmannetjes, eigenlijk kjepmankes, de
3 naam van koekjes of moppen die vooral
fe daar ter plaatse gebakken worden”.
i!Jf.
Zo verliet men in 1891 het zeilschip
„Fanny Wilson”, in zinkende toestand
bij Kaap Hatteras. Een jaar later bleek
het schip rond te dobberen in de buurt
van de Azoren en eerst wéér een jaar lek is als een mand en ogenblikkelijk zinkt,
later liep het aan de grond ter hoogte
van New Foundland, waar het aan
stukken werd geslagen. Aldus had het
verlaten wrak circa 6000 zeemijlen
afgelegd!
In 1902 werd het Canadese zeilschip „Flo
rence Edgett”, op reis van Brits Columbia
naar Callao, door een zware storm overval
len en zo toegetakeld dat het zwaar ging
overhellen. De bemanning verliet het schip tendeels aan het oog onttrokken door ijs
in de sloepen. Tien jaar later trof men het
1 J avw-aa ai
wrak aan in de Sargossazee, derhalve in de behoorlijke staat te verkeren.
Atlantische Oceaan, zodat het op eigen
kracht om Kaap Hoorn was gevaren!
Een ander zeilschip, de „Leon White”,
eveneens in reddeloze toestand verlaten,
bleef op eigen kracht over de Atlantische
Oceaan zigzaggen en legde ruim 7000
zeemijlen af eer het op een rif aan de
Schotse kust verging. Ook de Poolzeeën
kennen hun spookschepen. Dez blijven
'Vil
5 In een „reysboek” van 1689 wordt van Ulst
verteld dat er twee herbergen zijn „de
Pinas” en de „Rozenobel”. In de Leeuwar
der Courant van 1812 en 1815 komen voor
het Wapen van Ulst” en „Het Lands
Welvaren”. De herberg „Het Zwart
Paard” komt voor in de LC van januari
1830. Zes jaar later wordt de herberg „De
Valk” genoemd.
Bepaald angstaanjagend waren de bele
venissen van de opvarenden van de
Engelse kolenboot „Rumney” en de
■Franse stoomboot „Frigorifique”. In
1884 liep de kolenboot tijdens dichte
mist bovenop de Franse vrachtvaarder
en raakte deze midscheeps. Het aange
varen schip begon onmiddellijk naar
stuurboord over te hellen en de beman
ning sprong dan ook snel over op de
„Rumney”. Met de verschansing reeds
onder water verdween de „Frigorifi
que” in de mist.
Enige uren later, het mistte nog steeds verspreid liggen, hoevele schatten daarmee
terwijl de „Rumney” onder het voortdurend voorgoed verloren raakten en hoevele mil-
gehuil van de stoomfluit haar weg vervolg- lioenen mensen op zee gebleven zijn.
de, dook de „Frigorifique”, die al lang Voor vroegere mensengeslachten was de
moest zijn gezonken, plotseling uit de nevel gedachte dat dierbare bloedverwanten
te voorschijn! De schoorsteen stiet dikke geen ordentelijke begrafenis hadden ge-
rookwolken uit en ofschoon het schip ver- kregen door op zee te blijven schier onver
vaarlijk scheef hing kwam het met een dragelijk. Men vreesde dat hun zielen
flinke vaart recht op de „Rumney” afsteve- nimmer rust konden vinden en bleven
nen. Er viel geen ontwijken meer aan en en rondspoken. De Bijbel heeft de zielerust
vrij hachelijk met een geweldige dreun boorde de „Frigo- van de verdronken zeelieden niet vergeten
rifique” haar steven in de flank van de en spreekt er van hoe ook de zee eenmaal
„Rumney”! haar doden zal prijsgeven. Laten wij hen in
eerbied gedenken want het menselijk leed,
Het gat was zo groot dat de opvarende op de zééën geleden, is even onpeilbaar als
maar amper tijd vonden zich in de sloepen de oceaneh diep zijn.
te redden. Onder luid gesis verdween de H.H,
want men kon in de mist nu duidelijk het
gestamp van de „Frigorique” horen. Eerst
nam het geluid af, maar na enige tijd’ werd
het weer luider en tot ieders ontzetting
kwam het spookschip voor de derde keer
uit de nevel te voorschijn, nu recht op de
sloepen af. Men slaagde er ter nauwemood
in de sloepen uit de baan van het schip weg
te roeien, doodsbenauwd dat het schip
opnieuw op hun af zou komen.
en zag men de
„Frigorifique” grote cirkels beschrijven.
Ondanks de grote helling maakte het schip
nog flink vaart, al werden de beschreven
'vastgevroren aan een ijsberg, en in volgen- cirkels steeds kleiner. Een schouwspel om
de jaren herhaaldelijk opnieuw, waarbij nooit te vergeten!
pelsjagers met hondensleden soms kans Tenslotte kolkte er stoom in plaats van
zagen aan boord te klauteren. Tenslotte rook uit de schoorsteen en kwam het schip
verdween het voorgoed, diep weggezon- stil te liggen. Nog enkele ogenblikken of
ken op de bodem van de Noordelijke het schip liep geheel vol, kapseide en zonk,
Poolzee, naar valt aan te nemen. de voorsteven het eerst, onder luid gerom
mel van de los geschoven ketels en
machines.
Tijdens de eerste schrik na de aanvaring
had de kapitein van de „Frigorifique
in de veronderstelling dat zijn schip
binnen enkele minuten zou zinken, de
machines niet laten stoppen, noch het
roer recht getrokken zodat het schip,
eenmaal los geraakt van de „Rumney”,
was blijven rondvaren totdat het water
in de machinekamer doordrong en het
lot van het schip bezegeld was.
Men kan amper beseffen hoe ontelbaar
vele wrakken over de bodem van de zeeën
De Woudsender of Sneeker poort staat over
het diep op 'iet Noordelijk einde van de
middengracht. Deze poort is in 1768 ver
nieuwd en 150 jaar later nog eens gerestau
reerd. Het is een hoge brug met aan beide
zijden kleinere doorgangen. Het bovenge
deelte is ook gebogen gemetseld uitgevoerd.
De gemeentewapens van Sloten zijn aan de
buitenzijde van de poort geplaatst. Ook het
jaartal van de vernieuwing van deze bak
stenen brug is in een steen bewaard gebleven.
SPOOKSCHEPEN (III)
der poolekspeditie van Sie John Franklin,
die m 1854 zoekraakten. Wat er verder is
geschied met de twee schepen is niet be- Maar nog was het gevaar niet geweken
kënd. Ongetwijfeld zijn beide schepen met -
de berg gekapseisd en gezonken.
In het jaar 1931 raakte de stalen pelsjager
„Baychino” van de Hudson Company on
bemand op drift in de Poolzee. Dit gebeur
de nadat het schip in het pakijs bekneld
was geraakt en tijdelijk door de bemanning
moest worden verlaten. Tijdens een woe
dende sneeuwstorm verloor de bemanning,
die nabij het schip op een grote ijsschots de
tenten had opgeslagen, het schip uit het Ineens klaarde de mist op
oog en werd dit nimmer meer -
teruggevonden.
Een jaar later dook het echter weer op,
de jaren herhaaldelijk opnieuw, waarbij nooit te vergeten!
filmerij geen kleine jongen. De heer
- - --> en
en
van
groot
in
Op