Opening Koudijs-Wouda
Wetsontwerp gemeentelijke herindeling:
zoals wonen
óókkanzjjn
t
X
Veranderingen door herindeling
X
r
/X.
i
P
I
I
f
J
m'&hI rv0
K
Y'' X
«ra
-
Dertig gemeenten
Gevohden voorwerpen
/-•
A,
•S5 v
Veranderingen
P. Hoomans koopt firma
Yme Bakker in Sneek
Agrarische industrie
„Boamsterhim”
Sneek
Lytse Sudwesthoeke
o A
V
(vervolg van de voorpagina)
'//j;
«-
X
Pagina 11
SNEEKER NIEUWSBLAD Donderdag 30 augustus 1979
(vervolg van de voorpagina)
plaats vinden.
Den Haag nu doen bij de opening van een
7 e t
N
Over de burgemeester funkties, die per 1
terland, Hemelumer Öldeferd (oostelijk
noemd.
echter zijn juist tekenen van efficiëntie.
SMEEK
E U L
Gaasterland van Hemelumer Öldeferd
(gedeeltelijk), Gaasterland en Sloten;
Skarsterlan van Doniawerstal en Hasker-
Gevonden, bij vinden lichtbruine leren
beurs met inhoud, J. W. Frisostraat 40;
crèmekleurige koltrui, Schouwstraat 9; jong
zwart hondje, asiel; bruin-wit hondje, asiel
Aan het bureau: seinlamp; lips- en achter-
deursleutel; schoenen en schoensmeer in
plastic zak; rose-rood kinderjasje; zwart etui
met huis- en autosleutels; snoeischaar.
negatieve zin worden wel het krachtvoer-
gebruik en een (te) hoge veebezetting als
binden.
„Ik voel mij verplicht”, aldus de heer De
Zeeuw, „om waarschuwende woorden hier-
legenheid in en om Sneek en het belang van
Wouda voor een gemeente die van oudsher
het middelpunt vormt van een voornamelijk
agrarisch georiënteerd gebied.
OOSTERDkJK 8, TEL.: 05150-12563
Met de verhuizing van het bedrijf werd
tevens de stoot gegeven tot de aanleg van
een tweede industriehaven. Voor de ter
reinen rond aan de haven bestond grote
belangstelling en ze zijn nu vrijwel alle
maal uitgegeven, zodat deze fabriek
naast een gedeeltelijke oplossing van het
binnenstadprobleem tevens de aanzet
heeft gegeven, zij het indirekt, tot een
nieuwe industrie-haven en daarmee ho
pelijk een verbetering van de werkgele
genheidssituatie in en om Sneek.
Verder brengt deze herindeling nog met zijn deze gemeenten te klein om gehand-
Friesland grotendeels zullen komen te
vervallen. Althans, Bolsward zal de enige
stad zijn zonder „buitengebied", dus de
enige echte stad.
Volgens het plan zal Friesland moeten
bestaan uit dertig gemeenten. Van deze
dertig zijn er negen volledig nieuw. Zo is
Boamsterhim een samenvoeging van de
gemeenten Rauwerderhem, Utingeradeel
en Idaarderadeel; Dokkum van de ge
meenten Dokkum, Oostdongeradeel en
Westdongeradeel; De Greidslachte van
Baarderadeel en f*
furd van Hemelumer Öldeferd (gedeelte- deling wordt gesproken over de grote
op hun kwaliteit gekontroleerd worden. Al
de met al groot, mooi en een heleboel, zoals een
van de genodigden opmerkte.
T U M
gen zouden zijn meer te produceren. En met heer De Boer, "dat de verhuizing die in
deze uitspraak wordt tevens het kernpunt fasen geschiedde op een dergelijke korte
van het vraagstuk geraakt; de melkveehou- termijn gerealiseerd kon worden".
De fabriek staat op een terrein van twee
hektare zodat er ruimte genoeg is het
transportgebeuren plaats te laten vinden
op de terreinen direkt om de fabriek. Het
Over het opheffen van 23 van de 44 ge
meenten en het instellen van negen nieu
we vertelde gedeputeerd statenlid LErin-
ga, dat bij het maken van nieuwe namen
voor de negen gemeenten medewerking
verkregen is van de Fryske Akademy. „Er
is gezocht naar de best passende naam
voor die gemeente. In verband met „it
frysk in it offisiele forkear” heeft Provin
ciale Staten de wens uitgesproken nieu
we namen friestalig te laten zijn. Deze
namen staan echter nog ter diskussie. Als
de gemeenten ertegen zijn, kunnen ze
nog veranderd worden”.
i was al sprake van een
nieuwe gemeente Boamsterhim, maar dat
Rauwerderhem er uiteindelijk bij zou komen
was niet de bedoeling. Op 22 juni 1977 heeft
GS echter een brief ontvangen van de ge
meente Rauwerderhem, waarin gewezen
werd op de meerderheid van de bevolking
van deze gemeente, die aansluiting wilde bij
Boamsterhim. Een maand later werd de
uitslag van een nieuwe enquete bekend
gemaakt, en ook daarin bleek sprake te zijn
van een meerderheidswens van de bevolking
voor aansluiting bij de nieuw te vormen
gemeente. Een en ander was voor GS aanlei-
E R H I KÏ:
Tijdens de toelichting in Leeuwarden gaf
kommissaris van de Koningin H. Rijpstra
ondermeer achtergrond informatie over het
totstandkomen van dit uiteindelijke ont
werpplan van de herindeling in Friesland. Al
in 1967 is er een kommissie ingesteld, die de
opzet van een herindeling in voorbeschou
wing moest nemen. De jaren daarna zijn de
plannen volgens de heer Rijpstra uitgewerkt
met een aantal stellingen als basis. Zo werd
gesteld, dat het recht van bestaan van een
gemeente gelegen is in de mogelijkheid
zowel het belang van de plaats, als het
algemeen belang op lokaal nivo te dienen.
Als een gemeente hier niet aan kan voldoen,
dan zal aan haar bestaan een einde moeten
worden gemaakt. In verband hiermee stelde
het provinciaal bestuur dat een gemeente
minimaal tienduizend inwoners moet heb
ben om goed te kunnen funktioneren. Als
een voordeel van een grotere gemeente
noemde de heer Rijpstra het zich kunnen
specialiseren op het gemeentelijk beleid, en
de mogelijkheid om betere vakmensen te
kunnen betalen.
Uit een verslag van de distriktsschoolart-
sendienst voor de gemeenten Hindeloo-
pen, Lemsterland, Sneek, Workum en
Ijlst over het jaar 1978, blijkt dat in de
gemeente Sneek bij een onderzoek op
schoolgeschiktheid-overgang kleuter-
school-lagere school- voor 27 van de 64
kinderen werd geadviseerd nog één jaar
ekstra naar de kleuterschool te gaan...
Voor 8 kleuters werd een nader onderzoek
door de schooladviesdienst wenselijk ge
acht. Hieruit resulteerden 4 verwijzingen
naar het b.o. Uiteindelijk bleven 30 kleu
ters nog een jaar doorkleuteren.
De heer ir. S. de Boer, direkteur van Wouda
beperkte zich tot een stukje geschiedenis en
een stukje heden. „Ga ik al te veel op de
diverse aspekten van het mengvoederbedrijf
in zijn algemeenheid in”, aldus de heer De
Boer, die de rij van sprekers opende, „dan
maai ik waarschijnlijk te veel gras voor de
voeten van de volgende sprekers weg”.
de verschillende fasen van het produktie-
proces via kontrolepanelen te volgen en ook
te beïnvloeden zijn, en een laboratorium
geroepen om op de specifieke problemen de waar grondstoffen alsmede gereed produkt
veehouderij en mengvoederindustrie betref
fende in te gaan. Hij benadrukte meer
betekenis van dit bedrijf voor de werkge-
P. Hoomans sr. Importeur te Sneek, heeft
samen met de Gebroeders De Jong (Waren-
huis-Kamping en Sportartikelen) te Heeg,
per 1 september firma Yme Bakker Ooster-
dijk te Sneek gekocht
Dit meer dan 100 jaar oude bedrijf, zal op
dezelfde voet worden voortgezet met een
uitgebreid assortiment in luxe geschenken
en huishoudelijke artikelen, alles in het
betere genre, terwijl in de toekomst aan de
afdeling technisch speelgoed grote aandacht
zal worden besteed.
Het huidige personeel zal in het bedrijf
werkzaam blijven, terwijl de heer J. de Boer
tot 1 januari 1980 nog de honneurs zal
blijven waarnemen. Het ligt in de bedoeling
dat vanaf 1 januari 1980 de heer J. de Jong de
direktie zal gaan voeren.
4^
G
De agrarische industrieën vormden op dit
algemene beeld geen uitzondering. Toch
zijn er twee belangrijke aspekten waarbij Ambtelijke molens
de agrarische sektor zich positief onder- Ook ging de heer Van Haersma Buma in op
scheidt Ten eerste het groeitempo. Dat is de naar ambtelijke maatstaven gemeten
weliswaar in de zeventiger jaren iets vrij snelle verplaatsing van deze fabriek
afgenomen maar bleef toch vrij stabiel van de Koopmansgracht naar het indus-
vergeleken met de schommelingen die trieterrein. In oktober vonden op het stad-
zich in andere industriesektoren hebben huis van sneek de eerste besprekingen
voorgedaan. Het tweede aspekt betreft de plaats door beide partijen over de ver-
konkurrentiepositie. plaatsing van Wouda enerzijds en de aan-
Er zijn geen aanwijzigingen dat Nederland koop van de oude panden door de gemeen-
struktureel terrein verliest op haar belang- te anderzijds,
rijkste eksportmarkten. Dit is dan ook de
reden waarom de agrarische industrie als Toen in december 1976 de betreffende de-
een van de stevigste peilers van de indus- parlementen bereid bleken tot een bijdrage
triële sektor kan worden gerekend. En haar in de daarmee gemoeide kosten, stond het
positieve invloed op de betalingsbalans sein op groen voor Koudijs-Wouda. Dat
wordt steeds groter. de gemeente bereid was tot de aankoop van
„Nu zullen de aanwezigen zich waarschijn- de panden vond ook zijn oorzaak in het feit
lijk afvragen: Wat komt zo’n hoge Piet uit dat nu de weg geëffend was om ’n niet meer
Den Haag nu doen bij de opening van een in een woonwijk passend bedrijf naar een
fabriek die in wezen maar zo’n klein gedeelte beter daarvoor geschikte lokatie te verplaat-
van de totale nederlandse produktie voor zijn sen. Omwonenden hadden immers vrijwel
rekening neemt. „Mijn komst heeft voorname- voortdurend geluids- en stofoverlast
lijk te maken met het feit dat hier in Sneek
iets unieks is gerealiseerd, namelijk een vrij
wel geheel komputergestuurde produktie-
lijn, waardoor de efficiëntie van het produk
tie- en handelsapparaat weer is opgevoerd.
En dit staat weer borg voor een kostenbespa
ring hetgeen weer een versterking van de
nederlandse konkurrentiepositie betekent”.
Als beste voorbeeld van een industriële
sektor in de agrarische sfeer welke snel
inspeelt op de ontwikkelingen, kan de
mengvoeder industrie worden genoemd. De
ze ondergaat vrijwel ieder jaar een forse uit
breiding en dat is te danken aan een tweetal
faktoren.
Ten eerste wordt de Nederlandse veestapel
voortdurend uitgebreid en de krachtvoergift
per dier vergroot en ten tweede ziet deze
industrie kans het veevoeder tegen een ren
dabele prijs te leveren. Dat is voornamelijk te
danken aan de geavanceerde produktieme-
thoden en de aktieve grondstoffenhandel,
waardoor deze tak van industrie zich flek-
sibel op kan stellen en in kan spelen op
eventuele grondstofprijsstijgingen.
bestuurscentra Workum en Balk. Dit zou
echter inhouden, dat de ene gemeente wel
ruim tienduizend inwoners zou hebben,
terwijl de ander dat niet zou kunnen halen.
Later ontstond daarom het idee er maar
één gemeente van te maken.
Dit kreeg zulk een forse kritiek - alleen
zwaarder kaliber, Hemelumer Öldeferd ging akkoord met dit
van Ferwerderadeel en Leeuwarderadeel. deed zich in deze streek voor. Centraal stond
de vraag: Welke dorpen en gebieden kunnen
.1 o...„
september in Ijlst en Sloten vrijkomen, is Tenslotte werd bepaald, dat hier als stedelij- haalde. Uiteindelijk stelde GS
ke centra aangewezen 1
Sneek, Bolsward, Joure en Lemmer. Dorpjes
Ia Kotlom
Het opnieuw indelen van Zuidwest-Friesland, dat bestaat uit veertien gemeenten,
blijkt nogal wat problemen opgeleverd te hebben. Voordat men tot de slotsom kwam
dat dit gebied uiteindelijk in aantal gemeenten teruggebracht moet worden tot acht
gemeenten, zijn er stevige barrières genomen, aldus de toelichting op het wetsontwerp.
Hennaarderadeel: Nije- In de ontwerpregeling gemeentelijke herin-
ver
lijk) Hindeloopen, Stavoren en Workum; schillen, die bestaan tussen deze gemeenten
wat het inwoneraantal betreft. Dit in tegen
stelling tot oostelijk en midden Friesland.
Zes van de veertien gemeenten voldoen
land; Wymbritseradeel van Ijlst en Wym- hieraan de 10.000-norm.
britseradeel; Franeker van Barradeel, Eenzelfde soort probleem als in noord-
Franeker en Franekerdeel; Noarderaldlan Friesland, maar dan van
Invoering van „dertig gemeenten
plan” wellicht in januari 1984
Als de gemeentelijke herindeling doorgaat
zoals nu beschreven staat in het wetsontwerp
dan zal Friesland in de toekomst er zo gaan
uitzien. De nieuwe gemeentegrenzen worden
op dit kaartje aangegeven door zwarte en
open rondjes. De zwarte geven aan, dat de
Vooraanzicht van het Wouda kompleks.
nog niets met zekerheid te zeggen, aldus
kommissaris van de koningin mr. H. Rijp
stra. De minister zal moeten beslissen- en
dat kan binnen enkele weken zijn- of daar Nicolaasga. Stavoren, Hindeloopen, Sloten,
Voorlopig zijn daar' waarnemend burge- zodanig aangewezen worden, omdat hier Nijefurd is opgebouwd uit Hemelumer 01-
meesters uit nabijgelegen gemeenten be- geen sprake is van maatschappelijke samen-
noemd. hangende gebieden met tenminste - de mini
mum eis - tienduizend inwoners. Daarbij
Verder brengt deze herindeling nog met zijn deze gemeenten te klein om gehand-
zich mee. dat de beroemde elf steden van haafd te blijven.
Gezien de „onstrategische” ligging van
Bolsward, Sneek, Joure en Lemmer als
bestuurscentra, werd het bezwaarlijk ge
acht de overige gemeenten daaromheen
te groeperen. Ervan uitgegaan werd, dat
de volgende gemeenten opgeheven die
nen te worden en opnieuw ingedeeld:
Doniawerstal, Gaasterland, Haskerland,
Hemelumer Öldeferd, Hindeloopen, Slo-
Het Bildt 10.182, Bolsward 9.956, Boarn-
de nieuwe sterhim (nieuw) 15.559, Dantumadeel 9.063, Noarderaldlan (nieuw) 17.626,
18.064, Dokkum (nieuw) 24.157, Frane- Ooststellingwerf 23.152, Opsterland
ker (nieuw) 20.477, Gaasterland (nieuw) 25.052, Skarsterlan (nieuw) 20.686,
10.267, De Greideslachte (nieuw) 9.694, Schiermonnikoog 858, Smallingerland
Aanvankelijk bestond voor dit gebied het Harlingen 15.634, Heerenveen 26.587, 47.779, Sneek 31.091, Terschelling 4.619,
plan twee gemeenten te vormen van Stavo- Kollumerland en Nieuwkruisland 12.132, Tietjerkstradeel 29.428, Vlieland 1.032,
ren, Hindeloopen, Gaasterland, Sloten, Leeuwarden 84.550, Lemsterland 10.855, Weststellingwerf 23.559, Wonseradeel
Workum en Hemelumer Öldeferd met als Menaldumadeel 12.927, Nijefurd (nieuw) 11.804, Wymbritseradeel (nieuw) 11.726.
voorstel - dat na een motie van Provinciale
Staten met daarin het voorstel er toch maar
hier als bestuurscentra aangewezen worden? twee^gemeenten van te,r?a^ü’ bakzeil
-->j- - q vast - „een
kunnen worden beter grensbeloop kunnen we ons niet voor-
2 _.rj stellen" - dat Gaasterland voortaan zou moe-
en stadjes als Workum. Koudum, Balk, Sint- ten bestaan uit de huidige gemeenten Gaas-
--- -terland, Hemelumer Öldeferd (oostelijk
nog burgemeesters zullen worden benoemd. Langweer en Ijlst konden echter niet als tleel). Sloten en Tjerkgaast. De gemeente
deferd (westelijk deel), Hindeloopen, Sta
voren, Workum en Nijehuizum, (van Wym
britseradeel)
Boamsterhim zal, samen met De Greidslach
te, Nijefurd, Noarderaldlan en Skarsterlan,
de gemeente zijn waarbij niet alleen het
grondgebied verandert, maar ook de naam
nieuw zal zijn. Deze namen zijn echter nog in
het stadium van voorstel: dat wil zeggen dat
er nog wat aan „gedaan” kan worden als de
gemeenten of inwoners het er niet mee eens
zijn.
ten. Stavoren, Workum en Wymbritsera- ^n,wein "et begin
d I J ai-'xxvovi.c» niPHWP opmppntp K
In eerste instantie wilde GS een samenvoe
ging vart Sneek, Wymbritseradeel en Ijlst.
Een motie van Provinciale Staten in de zomer
van 1977 stak daar echter een stokje voor,
zodat daarna verder gesproken werd over het
samen laten gaan van Wymbritseradeel en
Ijlst; los van Sneek
Deze aanzet heeft uiteindelijk geleid tot de
nieuwe gemeente Wymbritseradeel, waarbij
deze gemeente de stad Ijlst erbij krijgt, maar ding7a7werdêrh7m7och In trdeten?‘U“V1
verscheidene dorpen aan Sneek moet af
slaan. Bij de toekenning van deze dorpen
aan Sneek heeft GS zich laten leiden door de LJCftlg gCmCCHtCH
gedachte, dat Sneek zich tot het jaar 2000 Zoals nu in het ontwerp herindeling Friese
voldoende kan uitbreiden met deze gebieds- gemeenten vastgelegd is zal Friesland
vergroting. In dat licht bezien heeft Sneek, moeten bestaan uit dertig gemeenten. Vol-
aldus GS, de dorpen Uitwellingerga, Oppen- gens de inwonertallen van 31 december
huizen en Folsgare niet nodig. Ekstra over- 1978 zijn dat de volgende gemeenten met
weging bij deze toebedeling was ’t uitgangs- bijbehorende hoeveelheid inwoners:
punt dat Wymbritseradeel zo groot mogelijk Achtkarspelen.^25.673, Ameland 3.003,
moet blijven. Het dorp Nijhuizum moet
Wymbritseradeel afstaan aan
gemeente Nijefurd.
v
„Toen in 1912 de grutterij van Wouda ver
plaatst werd naar de Koopmansgracht, deze
afstand bedroeg hemelsbreed nog geen twee-
ZuiVClOVCTSChot honderd meter, zal niemand gedacht hebben
Komen we aan de problemen van het dat deze lokatie te zijner tijd problemen zou
zuiveloverschot, want dit heeft immers geven. Problemen ten aanzien van de moder-
rechtstreeks met de mengvoederindustrie ne inzichten omtrent de fabrikage van meng-
te maken. Over deze problematiek is al voeders en problemen voor de omwonenden.
herhaaldeiijk gesproken en duidelijk is dat In 1912 waren er zelfs nog geen omwonen-
geen pijnloze oplossing voor handen is. In den
lingsplan aan minister Wiegel overlegd wor
den, waarna behandeling in de volksverte
genwoordiging van de Tweede Kamer te ver
wachten is. De afronding van alle komende
procedures zou dan in het jaar 1983 kunnen bestaande gemeentegrenzen gehandhaafd
blijven. De open, witte rondjes staan voor een
geheel nieuwe grens. De stippellijntjes geven
de vervallen gemeentegrenzen aan.
Z, bil
Ca o
VtM*»^***
f
•v.vz
Na volledige overschakeling op mengvoe-
- ders, de grutterij afdeling werd in 1964
oorzaken van de melkplas aangevoerd. Dit gesloten, die in wezen een continu-in-be-
- - drijf-zijn van de fabriek noodzakelijk maak
te, ontstond een gevoel van onbehagen over
Want blijkens de uitkomsten van een NIPO- geluidshinder, stofoverlast enz. Niet alleen
enquête over het probleem zuiveloverschot, bij de omwonenden, maar ook bij het ge
ls de grondoorzaak van de toename van de meentebestuur van sneek en bij de direktie
melkplas; het achterblijven van het inkomen ze|f
uit melkgoed waardoor de boeren gedwon- „Vandaar ook dat wij uiterst blij zijn”, aldus
deze uitspraak wordt tevens het kernpunt fasen geschiedde op een dergelijke korte
der kan zich bij een grotere produktie een
ekstra inkomen verwerven. Dus de kosten
per liter worden kleiner naarmate hij meer
produceert
De afzetzijde van de veehouderij biedt projekt kan in drie geledingen worden
met veel groeiruimte meer. Vooral niet onderscheiden. Ten eerste het hoofdge-
wanneer de tendens van stijgende grond- bouw waar de hele produktielijn of eigen-
stof- en dus mengvoederprijzen zich jjj^ verschillende produktielijnen zijn ge-
doorzet Een aanwijzing in die richting is piaatst Want er kunnen meerdere soorten
de terughoudendheid van de mengvoe- mengvoeder tegelijk geproduceerd wor-
derindustrie zich via langlopende kon- jen< jn hoofdgebouw zijn ook onder-
trakten aan bepaalde vaste prijzen te gebracht de grondstofcellen en de gereed-
produkt-cellen.
Het tweede gedeelte is de opslagloods met
over te laten horen. Aan de stijgende prijzen nog enkele technische ruimten. Het derde,
in de grondstoffenhandel en de dalende het kantoor, herbergt naast administratieve
prijzen op het afzetterrein mag tenslotte niet ruimten, tevens de stuurkamer van waaruit
te luchthartig voorbij worden gegaan”.
De burgemeester van Sneek, mr. B. van
Haersma Buma, voelde zich niet zo zeer
Q.
o
o
o
r..
J X
B O 4
s T
Akkrvm
s
SA
