zo kunt u vergroten in kleur
kleurvergroten... de nieuwe hobby!
wat hebt u nodig in de kleuren-doka?
boeken over kleurvergroten
1 d
kleurvergroten
in 5 etappen
■I
H
miniknrsus ’vergroten in kleur’
f I
V
SHEERER NIEUWSBLAD - Maandag 21 januari 1980
F
3
5
4
we
1het negatief is aangebracht in
4: Bij het ontwikkelen van de
paraat. Klaar voor de proefbe- werk gaat doen.
veel wil opsteken
dit onderwerp:
met kartonnen stroken, maar
L
De voornaamste oorzaak hebben
we al aangeduid: de komst van
de elektronisch werkende kleur-
ontleder, die ging doen, wat het
menselijk oog alleen bij bena-
Vergroten van een foto kan ook
op deze manier: naar verkiezing
kan alleen een deel van de
oorspronkelijke foto worden
uitvergroot, waardoor de beste
uitsnede kan worden gekozen.
kleur. In de bekende ”200-tips-
uit-de-praktij k -serie verscheen
ook dit handige boekje, vol
drum weer open en de proef-
belichting wordt zichtbaar. Aan
de hand van dat resultaat wordt
bepaald hoe lang de definitieve
opname, die we nu gaan maken,
moet worden belicht.
in de kleuren geel, magenta en
cyaan.
Jan van Welzen: Zelf vergroten
in kleur. Een ’’kompleet” boek,
waarin alle onderdelen uitvoerig
worden besproken - 222 bladzij
den-ƒ42,75
Dat was het: een wat vereen
voudigd verhaal over het zelf
maken van een kleurvergroting.
Als u al ervaring hebt in de
zwart/witdoka, dan is dat plezie
rig, maar in de praktijk blijkt,
dat ook mensen zonder doka-
ervaring de kunst van het kleur
vergroten snel onder de knie krij
gen. Want dank zij de verbeterde
materialen en goede hulpmidde
len is kleurvergroten vandaag de
dag niet moeilijk meer maar wèl
erg leuk.
vergroten in kleur
Fl - 1
Kleur is niet goed
We weten nu wel de belichtings
tijd, maar we zien al op de proef
druk, dat ’t met de kleuren niet
goed zit: er is bijvoorbeeld een
overduidelijk blauwzweem, dat
is: een overheersende blauwe
kleur, die het geheel ontsiert.
klepjes van een vergrotingsbord
steeds na
Hoe krijgen we die weg? Vroeger
gebeurde dat ”op het oog” en
omdat dat niet gemakkelijk is,
moesten er vaak veel proeven
worden gemaakt vóór er een per-
fekt resultaat werd verkregen.
Nu is er een helper, die ’’kleu
renanalyser” heet. Deze analy-
Voor het maken van een proef-
belichting is zo’n vergrotings- zo’n speciaal raam werkt sneller
raam met vier kleppen ideaal. Je en preciezer.
kunt hetzelfde effekt bereiken
wat u zelf wilt: een komplete uit
rusting, die kleurvergroten erg
gemakkelijk maakt of voorlopig
alleen een basis-assortiment met
de mogelijkheid om deze in de
loop van de tijd verder uit te een set kleurenkorrektiefilters
bouwen. In ’t eerste geval gaat
het om:
Vele tientallen jaren is het zélf vergroten van kleuren
foto’s een liefhebberij geweest van een handjevol verbe
ten doorzetters, die met een erg groot geduld en veel
materiaal verbruik na ettelijke uren werk één redelijk-
gave kleurenfoto konden maken. Hoeveel ervaring men
ook had met het maken van zwart/witvergrotingen, het
kleurenwerk bleef een tijdrovende en weinig spek-
takulaire hobby. Dat was zo tot voor enkele jaren. Toen
kwam de elektronica de mens een handje helpen. Kleur
vergroten is sindsdien een hobby, die niet meer te stuiten
lijkt: de groep van fotografen, die zelf kleurvergroten,
breidt zich snel uit.
Meer speling - minder tijd
Nog een positieve faktor is dat
de materialen, die nu gebruikt
worden, een veel grotere speel
ruimte geven dan vroeger. Toen
moest exakt worden gewerkt met
Bijna niet meer in ’t donker
Er zijn echter nog twee ont
wikkelingen, die hebben meege
werkt aan het populariseren van Een nieuwe hobby
kleurvergroot-hobby. De Hetisdaaromgeenwonder.dat
steeds meer mensen zich gaan
verdiepen in de nieuwe mogelijk
heden van het kleurvergroten.
Deze kreatieve vorm van vrije
tijdsbesteding, het zelf vergroten
van de foto’s van de gelukkige
momenten, die je als gezin
beleeft, wint snel terrein en krijgt
vele enthousiaste beoefenaren.
Deze bladzijde, die een massa
informatie geeft over dit onder
werp, is belangrijk voor ieder
een, die meer wil weten van deze
nieuwe, boeiende hobby.
5: En dit is het resultaat: de
kleurenfoto is klaar en de hele
familie moet hem natuurlijk zien
en bewonderen.
een ontwikkelkoker, ook wel
drum genoemd,
een set chemikaliën en papier
een doka-klokje
enkele maatbekers
wat kleine flesjes voor de
vloeistoffen en
een thermometer.
ven, die elk veel tijd en materiaal tamelijk hoge en preciese tempe
raturen en lange ontwikkeltij-
den. Wanneer nu steeds binnen
vanaf dia’s. Dit boekje is een
de drum langzaam met de hand
te rollen. Dit kan ook met een
automatisch werkend roller-
apparaat gebeuren.
De tweede opname
Dat is bijna altijd de definitieve,
want in de kleurenkop van het
vergrotingsapparaat worden nu
de gele, rode en blauwe kleur-
filters ingesteld, zoals de analyser
heeft aangegeven. Na de belich
ting in het donker, mag het licht
weer aan als de foto veilig in de
drum is opgeborgen. Ontwikkel-
vloeistof er bij, de drum lang
zaam en gelijkmatig rollen (foto
4), dit herhalen voor het fixeren
en stabiliseren en - na ongeveer
een kwartier kan het resultaat
worden bewonderd: een kleur
vergroting die je als maker met
gepaste trots kunt laten zien aan
de familie (foto 5).
lichting, waarbij de vier kleppen 3: Het ’’meten” van de samen- pier. Daarvoor is het nodig
gm
III
de kleurvergroot-hobby. De
eerste is: de komst van de ont-
wikkeldrum, die er voor heeft
gezorgd, dat de kleurendoka
een donkere
kamer hoeft te worden
genoemd. Alleen het meten van
de kleurfiltering en het belichten
gebeurt nog in het donker. Daar
voor en daarna kan gewerkt
worden met gewoon licht. De
ontwikkeldrum is verder veel
zuiniger met vloeistoffen dan de
voorheen gebruikte schalen.
Günter Spitzing: Het dokaboek.
Bestemd voor mensen, die al een
stuk ervaring hebben in het
vergroten van zwart/wit- en
kleurenfoto’s"- 264 bladzijden.
ƒ41,-
Th. de Greef: Van zwartwit naar
kleurvergroten. Een handig
boekje voor wie wil beginnen
omdat het op heldere wijze het
hele procédé beschrijft en veel
nadruk legt op het gebruik van
de kleuranalyser - 96 bladzijden.
/10.75
Cees Bockstart: Fouten bij
kleurvergroten. Hier wordt, aan
de hand van een massa
praktijkvoorbeelden, duidelijk
gemaakt welke problemen er
kunnen ontstaan bij het
vergroten in kleur en hoe deze
opgelost kunnen worden - 128
bladzijden. - 20,50
grote belangstelling van het pu
bliek voor het zelf maken van
kleurvergrotingen. Hierbij een om goede resultaten
lijstje van een zestal boeken over verkrijgen -104 bladz. - 10,90
Jan van Welzen: 200 Dokatips kleurenfoto’s gaat vergroten.
Het ontwikkelen
Het. belichten gebeurt in het seert langs elektronische weg het
licht en geeft precies aan met
welke kleuren en percentages het
deze is afge- door het negatief vallende licht
moet worden gekorrigeerd om
straks een gave kleurenfoto te
krijgen. Ook de daardoor veran-
een roller-apparaat, waardoor
het met de hand rollen van de
ontwikkeldrum niet meer
nodig is.
Dat was het! Wie al een uit
rusting heeft voor een zwart/wit
doka zal enkele onderdelen van
dit lijstje kunnen schrappen. Wie
nog moet beginnen, doet er ver
standig aan om, in overleg met
voor het de fotovakman, een begroting
i op te stellen.
Als het even kan, is het plezierig
donker. Zodra we het belichte
papier in de ontwikkeldrum
hebben gestopt en i'
sloten, kan het licht weer aan en
dit begint, door het ingieten
dering kan: het exakt vaststellen
van de filtering, die nodig is voor
het bereiken van de juiste kleur-
balans. Voorheen kostte dat
vier, zes en soms wel tien proe- nauwelijks nog
Proefbelichting
Omdat we - zelfs niet als
zwart/wit-ervaring hebben
kunnen weten hoe lang we au oegint, aoor net ingieten van
negatief op het te gebruiken vloeistof in de drum (foto 2) het
Voor we deze vraag beantwoorden, eerst een advies
over de plaats van een kleurendoka. In tegenstelling tot
vroeger is een echte donkere kamer niet meer nodig,
omdat alleen het korte moment van het belichten en het
’’meten” van het licht met de kleurenanalyser om
volledige duisternis vraagt. Veel mensen zetten hun ver
grotingsapparaat en analyser daarom in een grote kast
of in een andere kleine hoek of ruimte, die te verduis
teren is. Het eigenlijke ontwikkelen kan bij normaal
licht gebeuren in dezelfde of een andere ruimte.
Wat u aan apparatuur nodig Beslist noodzakelijk
hebt, hangt voor een deel af van een vergrotingsapparaat (als u
dit al bezit, is het meestal mo
gelijk daar een z.g. kleuren-
mengkop op te monteren), u
kunt eventueel ook werken
met
U hebt misschien al ervaring in de donkere kamer met
het maken van zwart/witfoto’s. Of u hebt nog nooit een
stap gezet in die geheimzinnige, duistere ruimte. In
beide gevallen is het misschien goed u even mee te
nemen naar een kleuren-doka, zodat u kunt zien, hoe in
deze tijd een kleurenfoto wordt gemaakt. Daarbij is het
nuttig te weten, dat er twee toepassingen zijn: het
maken van een kleurenvergroting van een dia of vanaf
een negatief. Het werken met een dia is nog gemak
kelijker dan met een negatief, maar omdat het laatste in
de praktijk het meest wordt gedaan, wordt hier verteld
hoe je van een negatief een kleurvergroting kunt maken.
Centraal in de donkere kamer wordt één kwart van de foto 4
staat het vergrotingsapparaat,. sekonden, de volgende 8 sekon-
dat nodig is om licht te laten den, het derde deel 12 sekonden
en het laatste deel 16 sekonden
belicht. Als we straks het resul
taat zien, kan de juiste belich-
Er zijn de laatste jaren nogal wat Günter Spitzing: Kleurvergroten goede adviezen voor wie graag
boeken verschenen over dit on- vanaf dia’s. Dit boekje is een veel wil opsteken van deze
derwerp en ook daaruit blijkt de enthousiast pleidooi voor het fascinerendehobby-10,75
maken van vergrotingen van
kleurendia’s, de snelste manier Zo'n fraaie wandversiering, een
goede resultaten te geslaagde foto van uw huis
vriend de hond, kunt u maken
als u in de toekomst zelf uw
vallen door een negatief op een
vel papier, dat lichtgevoelig is.
Het gekozen negatief wordt in
een houder geplaatst, de juiste tingstijd worden bepaald,
hoogte instelling is niet zo moei
lijk te vinden: we zijn klaar voor
de opname (foto 1).
Sterk aan te bevelen zijn
een vergrotingsraam
maken van proefbelichtingen
een belichtingsklokje
een kleurenanalyser, die veel enkele artikelen uit het lijstje
tijd en materiaal bespaart en ’’sterk aan te bevelen” in uw be-
op de wat langere duur zijn groting op te nemen. Het werken
aanschafsprijs zeker terug ver- in de doka wordt er een stuk
dient door vergemakkelijkt.
elk na een aantal sekonden wor- stelling van het licht met de
den omgeslagen. gevoelige cel van de kleuren-
2: Het belichte papier is in het analyser. Deze geeft de filter-
donker in de ontwikkeldrum ge- korrektie.aan, die nodig is en de
gaan. Nu kan het licht weer aan aangepaste belichtingstijd.
en wordt er een ontwikkelvloei- 4: Bij het ontwikkelen van de
de houder.van het vergrotingsap- stof in de drum gegoten, die zijn belichte foto moet de vloeistof
gelijkmatig inwerken op het pa-
om
heet ’’Vergroten in kleur”,
het is een les, waarin het ma-
ken van een vergroting van
een kleurendia en van een
kleurnegatief stap voor stap
wordt beschreven. Er worden
ook een aantal in kleur ge
drukte voorbeelden gegeven,
die laten zien welke kleur-
zwemen er zijn en op welke
wijze kleurafwijkingen kun
nen worden weggewerkt. De
ze kursus is een goede gids
voor ieder, die de basisregels
voor het vergroten in kleur
onder de knie wil krijgen.
Wie de minikursus wil ont-
De Stichting Amateurfoto- vangen kan deze aanvragen
grafie is er voor om fotogra- bij de Stichting Amateurfoto-
fen, smalfilmers en dokawer- grafie (Singel 32, 1015 AA
kers te helpen bij hun hobby. Amsterdam) door het zenden
Dat gebeurt op allerlei manie- van een gefrankeerde envelop
ren; een daarvan is het uitge- met 5,- aan geldige post-
ven van mini-kursussen, die zegels in de envelop met ver
zijn geschreven door specia- melding van uw naam, adres
listen. Een van die kursussen en de naam van de kursus.
vergden. De moderne kleuren
analyser beoordeelt, na een een
voudige ijking, de samenstelling redelijke grenzen met dezelfde
van het licht. En dan kan al na temperatuur wordt gewerkt, is
één proefbelichting de juiste het resultaat goed en het wordt
korrektie in de kleurverhouding verkregen in drie of vier nabe
en de belichtingstijd worden aan- handelingen, voor een deel met
gebracht. Een perfekte foto is meer dan één vergroting tegelijk,
het resultaat. Eén ontwikkeling duurde
vroeger ruim een half uur, nu
zijn al in een kwartier de resul
taten zichtbaar.
we eerst een proefbelichting. Dat moet gebeuren
gebeurt door een van de vier volgorde en tijden, dat vertelt de
fabrikant van de chemicaliën bij kleursamenstelling moet in het
sekonden om te slaan. Daardoor of vier bewerkingen mag de
papier moeten belichten, maken ontwikkelproces. Hoe lang dat derende belichtingstijd wordt be-
---- en jn welke reiend en aangegeven. Dat
meten (foto 3) van de
bijvoorbeeld vier de gebruiksaanwijzing. Na drie donker gebeuren.
Pagina 6
1ii
1
j
-
i
