Jubileumbeurs in Veemarkthal
lokte zeer weinig bezoekers
(vervolg van de voorpagina)
37ÖÓ
I
v||
Lovable*
Trium/ih
SNEEKER NIEUWSBLAD - Maandag 21 april 1980
a
pcvtuncttc^
B.H.’s met
25% voordeel
w
Pagina 3
j
>r'
Rs
1
v'1
Daarom nu 25% korting, wees
L er snel bij.
X
Opening beurs
Reünie
h
Toespraak
JONGENS OPGEPAKT
VOOR INBRAKEN
Fijne, modieuse en functionele
b.h.’s uit de kollekties 1979 van
j alle grote merken moeten ruimte
maken.
Grootzand 38 Sneek teL05180-12920
i
1
Ji
.tóf
j/
«X -
J
eens
i en
n
direklie/..baas" in óns huis'
.r.::.Xv»A<
4^
ZONDER ÉÉN STORING VERZORGEN WIJ UW RECEPTIE
KOFFIETAFEL EN DINER.
Op UW dag is UW gezelschap - hoe groot ook -
gemaakt. De antennes en een rekenma
chientje konden worden achterhaald. Na ,s,
verhoor zijn de knapen naar huis gebracht deze knapen
de het publiek toen oud-burgemeester P. J.
de Hoop in beeld verscheen tijdens de
toenmalige opening. Ook herkenden
sommigen nog de „eerste” marktmeester
R. Salverda.
IJ
De opening van deze beurs geschiedde
donderdagmorgen met het officieel hijsen
van de Sneker vlag bij de ingang van het
veemarktterrein door burgemeester B. van
Haersma Buma. In zijn toespraak zei hij,
dat deze beurs een goede mogelijkheid was
voor kontakt, informatie en kommunikatie
tussen stad en platteland, boerderij en
samenleving en handel en konsument.
schrijver Napjus”, zo zei de heer Doting,
„moet dat binnenkort zover zijn”. De markt
heeft volgens hem in het grijze verleden
ook wel eens op minder mooie terreinen
plaats gevonden. Zo is de markt c
gehouden op het huidige ijsstadion
soms ook wel op sportvelden.
De feestavond was georganiseerd door de
jubileumkommissie, Sneker Zakenlieden,
Sneek Promotion en de banken uit de
Waterpoortstad. De reünie werd opge
splitst in twee delen: schouwspel en daarna
bal in de foyer en hal. Het eerste was in de
schouwburgzaal, waar een film vertoond
werd van de opening van de „nieuwe”
veemarkt in 1930 waarna een toneelstuk „„„U„M11)K zl)n. ni. verw.
werd opgevoerd door de Drachtster groep rigens dat er binnenkort weer ééi
Meiienoar len. Het in groten getale opge-
komen publiek genoot van de vertoonde
beelden die zonder geluid, maar wel met
bijschriften, op het doek verschenen. Re
gelmatig klonken uit zowel de zaal als het
Eén van de hoogtepunten in de festiviteiten
rond het jubileum was een reünie van oud-
veemarkthandelaren, -veevervoerders, poe
ren en personeel van de markt en markt-
café's. Deze samenkomst vond vrijdag
avond plaats in het Amicitia Theater.
Vervolg in donderdageditie van het Snee-
ker Nieuwsblad.
De Sneker Veemarkt staat op de achtste
plaats, direkt na Groningen, maar nog voor
Doetinchem. De schapenmarkt van Sneek
staat op de tweede plaats. Deze markt
kwam in het afgelopen jaar juist 76 lam
meren en geiten tekort voor een eerste
plaats in het landelijk klassement.
Het op de film volgend toneelstuk
„Kreboelje op Risping State” van de
Drachtster groep wist het „veemarkt-
publiek” ook te pakken. Het blijspel in
drie bedrijven handelde over de verde
ling van een erfenis. De toneelattributen
werden geleverd door antiekhandel J.
Procee en woninginrichting Wester uit
Sneek.
Ook de veemarktkommissie was met deze
beurs ter gelegenheid van het jubileum van
de markt in zijn nopjes. Voorzitter F.
Doting merkte in zijn toespraak op, dat de
veemarkt nu goed loopt, nadat het drie jaar
geleden van de gemeente ruim een miljoen
gulden heeft gekregen voor een flinke
opknapbeurt. Maar het heeft volgens de
heer Doting niet alleen voordeel voor de
veemarkt zelf. „Als het de Sneker Vee
markt goed gaat, gaat het ook goed met de
middenstand”, zo zei hij donderdagmor
gen in café Vellinga. De cijfers omtrent de
Veemarkt liegen er niet om. De aanvoer van
dieren steeg in 1979 met ruim tienduizend,
zodat nu een totaal is bereikt van 157.308.
i
Deze eerste reünie van Veemarktrelaties
werd ingeluid door de voorzitter van de
jubileumkommissie S. Brinksma en de
voorzitter van de Veemarktkommissie F.
Doting. De heer Doting merkte in zijn
toespraak op, dat bij een zo groots opge
zette organisatie als dit jubileum, samen
met de Voorjaarsbeurs, wel veel kommis
sies noodzakelijk zijn. Hij verwachtte ove-
-„én ingesteld
zal moeten worden.
In de nacht van dinsdag 15 op woensdag 16
april werden twee knapen van 15 en 17 jaar
oud op heterdaad betrapt bij een inbraak in
de Sperkhemschool. Later werden nog
twee knapen van 14 en 15 jaar oud aange
houden. Uit de verhoren bleek dat het
viertal op 8 april had ingebroken in Het
Bolwerk aan de Kerkgracht. Toen het
alarm overging namen zij de vlucht zonder
buit te hebben behaald.
I zaken in hun bezit: een zakmes, wat geld,
een horloge of een ring, enz. De gebruike
lijke bewaarplaats was daarvoor de stro
zak. Nu vond een bewaker een handig
heidje uit om roet in het eten te gooien.
Terwijl wij op het appèlterrein stonden, liet
hij enkele gevangenen alle strozakken uit
de barakken slepen en op een grote bult
I werpen. Toen het appèl afgelopen was,
volgde het kommando: Snel in de barakken
met een strozak. Ieder greep dus vlug een
zak en smeerde ’m naar binnen. Want ’t
I was regel, dat de laatsten prompt de slagen
kregen. Niemand had dus gelegenheid, z’n
eigen strozak te zoeken, voorzover hij er al
een kenmerk aan had. Om deze kinder-
I achtige plagerij had de bewaker veel ple
zier. Hij stond tenminste te schudden van
het lachen, toen wij met de strozakken naar
de barakken holden.
Veel lezers kennen het boek „Frank van
Wezels roemruchte jaren”. Daarin be
schrijft A. M. dejong ergens ook de situatie
van vier soldaten, die in een stad voor één
nacht in een dure villawijk worden inge-
kwartierd. Bij aankomst worden ze door
het dienstmeisje voor het avondmaal naar
een kamertje gebracht.dat een badkamer
blijkt te zijn. Zodoende maakten die ordi
naire soldaten de mooie kamers niet vuil.
Onder de maaltijd komt mevrouw even een
kijkje nemen. Ze voelt zich ver verheven
boven dat soldatenvolk en komt genadig
uit de hoogte knikkend binnen, om te
informeren of het de mannen smaakt
Frank van Wezel springt dan op, buigt
stijlvol en stelt heel korrekt zijn kameraden
I en zichzelf voor, waarbij hij de beroepen
een ietsje versiert.
De stuurman grote vaart maakt hij gezag
voerder, een student in de rechten wordt
advokaat/prokureur enz. Waarna me
vrouw hevig geschrokken, omdat het sol-
datenplebs geen plebs blijkt te zijn, de
aftocht blaast en daarna de meest luksieu-
ze logeerkamer laat klaarmaken.
Waar wil 3700 nu heen, zult u zich aftra-
gen, met dit uitstapje naar een boek van A.
M. de Jong. Maar een dergelijke scene is
ook eens in het Amersfoortse kamp opge
voerd. Begin 1945 werd de bewaking van
Amersfoort uitgebreid met een aantal Aus-
landdeutschen, meest mijnwerkers uit
Limburg. De meesten waren gemoedelijke
mannen, die het maar wat beroerd vonden,
dat ze in het laatst van de oorlog nog onder
de wapenen geroepen werden. Over de
afloop van die oorlog maakten ze zich
helemaal geen illusies. Ze waren voor de SS
even bang als wij.
Tegenover de gevangenen waren ze niet
streng, maar ze hielden zich op een afstand,
vooral in de nabijheid van SS en SD. Nadat
één van deze bewakers een paar maal met
ons houtkommando naar het bos was
geweest, raakte 3700 daar tijdens het op la
den van de wagens eens in gesprek met
deze Duitser. Daarbij maakte hij een op
merking over het volgens hem vlotte Duits,
dat 3700 sprak, waarop deze hem iets
vertelde over zijn schoolopleiding en zijn
beroep. De bewaker keek wat beduusd en
vroeg: Waarvoor zit je hier feitelijk". 3700
Vertelde hem dit en daarop raakte onze
Duitser nog meer in de war. „U (inplaats
van jij werd ’t U) is dus een politiek gevan
gene”. „Ja, wij allemaal in dit kommando”.
De bewaker raakte helemaal van zijn stuk
en stotterde: „Er was ons gezegd, er waren
hier allemaal Schwerverbrecher zoiets als
zware misdadigers”. Dus gewone boeven.
3700 Riep daarop het hele kommando
bijelkaar. We stonden allemaal in een
kring rondom de bewaker en daar kwam de
heropvoering van de Frank van Wezel-
scene. Dit verhaal schoot 3700 ook werke
lijk door zijn hoofd en zo kreeg de bewaker
te horen:
„Houtkommando terug met twaalf man en
één zieke van het boskommando”. „Dat
was wat nieuws voor de poortwacht. Hij
kwam er voor uit de blokhut, om de zieke
boven op de wagen te zien liggen. Daarna
telde hij nog eens nauwkeurig het hout
kommando na, waarna we naar binnen
mochten. De patiënt werd vlug naar de
dokter gebracht, waarna hij in de zieken
barak werd opgenomen.
Na die eerste keer heeft 3700 nog vaker
„halve dooien” mee terug moeten nemen
uit het bos. Wanneer hij met het houtkom
mando in aantocht was, zakte er prompt wel
één in elkaar. De bewakers werden argwa
nend en begonnen er op te letten, dat het
een „echte” zieke was. Zo nam 3700 eens
een jong ventje mee, dat geen voet meer
kon verzetten. Hij lag bij het vuur te janken.
3700 Kwam hem zeggen, dat hij boven op
de lading hout mee terug mocht, maar hij
kon de paar stappen naar de wagen niet
lopen. 3700 Sjouwde hem er heen en
stapelde hem met moeite op de lading
hout
Hij werkte mee als een slappe dweil. In het
kamp haalden we hem eraf en zetten hem
op een stoep neer. We moesten met spoed
hout rondbrengen, omdat de voorraad vol
komen uitgeput was. Dus hadden we niet
veel tijd, om naar de zieke om te zien. In
dé verwachting, dat hij zich zelf verder zou
redden, wilden we weg rijden, toen hij begon
te jammeren, dat hij zo beroerd was. 3700
Nam hem daarom maar op zijn rug en
sjouwde hem het kamp door naar zijn bed,
in block IXA.
Een half uur later kwamen we met hout in
dat blok. 3700 Liep de zaal binnen om even
bij de zieke te kijken, maar wie zag hij
boven over de bedden huppelen, krijgertje
spelen met een ander: de zieke. Zo fris als
een hoentje. 3700 Schoot op hem af en I
polste even hoe ‘t ging met z’n benen, of dat I
krijgertje speler er niet teveel op aan kwam
Hij voelde zich betrapt en biechte op, dat
hij zich wat aangesteld had, om uit het bos
te komen. Wat 3700 daarop gezegd heeft I
leent er zich niet voor, om op papier gezet I
te worden. Maar hij voelde zich zwaar
genomen door deze simulant, vooral om- I
dat hij zich maar rustig liet sjouwen. Bo
vendien kon dit alleen maar ten koste van I
de werkelijke zieken gaan, als dit soort I
geintjes ontdekt werden.
Rondom deze tijd, midden in de winter, I
maakten we ook nog een speciale kleding- I
inspektie mee. Er was namelijk iets ergs
ontdekt door de Duitsers. We droegen
soms eigen kleding, of dubbele kampkle
ding. Dat was een vreselijk strafbaar feit
Vanwege de erge kou nam ieder, die een
kans kreeg, deze waar, om een ekstra I
kledingstuk in te pikken. Wanneer men I
dus een trui te pakken kon krijgen, dan was
dit bijzonder welkom. Zo eens per vijf of I
zes weken kregen we schone (nou ja,
schone!) onderkleren, meer gat en vod dan
onderkleding. We probeerden dan wel de
schone kleren in ontvangst te nemen, maaij I
de vuile niet in te leveren. Soms lukte dat
Maar ja, ’t mocht niet.
Ma een appèl werd er daarom opeens I
onverwacht kledinginspektie gelast We
moesten allemaal onze jassen en broeken I
los te maken en daar begon de kontrole. De
bewaker liep tussen de rijen door, een stok
in de hand. Met die stok duwde hij de jas
open en tipte hij het hemd omhoog, op
zoek naar verboden kleding. Af en toe had I
hij een slachtoffer, die met veel gebrul en I
af en toe een schop of slag uit de rij gehaald I
werd, om zich uit te kleden. Het was een
koude bedoening om daar meer dan een I
uur lang in de winter in de barre wind te
staan, met de kleding los. En bovendien
een beschamende vertoning, zoals die mof
dfm met zijn stok in onze voddenplunje zat
te prikken.
Buiten de ekstra kleding, hadden sommige
gevangenen ook nog wel andere verboden
Tevens hadden zij ingebroken in de kleu
terschool De Swaneblom en de Johannes
Postschool, beide gelegen aan de J. Dou-
wamastraat (Geen buit) Ook hadden zij Vrijdag werden de daders aangehouden van
de tabaksautomaat van de drogist Rege- de inbraak in de j
ling, hoek Napjusstraat-J. Douwamastraat, op 14 april j l Het
opengebroken. De buit was 150 aan geld
en enkele pakjes shag en sigaretten.
en een
Twee van de knapen hadden een ruit van de bleken
Prins Johan Friso kleuterschool vernield
(poging tot inbraak, maar gestoord door
voorbijgangers), een i w
de Chr. Huishoudschool aan het Kaatsland
Enkele malen heeft 3700 er al op gewezen,
hoeveel moeite het kostte, voldoende hout
aan te slepen, om alle kachels brandende te
houden. Overigens in 1944/45 niet alleen
een probleem in óns kamp. De houtvoor-
raad, in het beukenbos opgeslagen, raakte
volkomen uitgeput. Daarna moesten we
verder warm zien te worden met groen
hout, dat er na het rooien van bomen door
het boskommando overbleef, meestal tak
kenspul. De bomen werden in het kamp tot
generatorhout gezaagd en gehakt Om dus
naast de moeilijk brandende takkenrom-
mel nog wat goed hout te hebben, legden
we ons er op toe bij de generatorhoutzage-
rij, het „kleinhoutkommando”, stukken
boom te gappen. Dit was lang niet gevaar
loos, want dat generatorhout was voor de
Duitsers belangrijk spul. Bij ontdekking
van zo’n houtdiefstal werd er dan ook hard
geslagen.
Nu we het hout bij het boskommando
halen moesten, hadden we dagelijks veel
grotere afstanden af te leggen, want dit
kommando werkte in een dennenbos aan
de Leusderheide. De eerste maal, dat we
met onze wagens daar verschenen, pas
seerden we enkele Joden, die bomen moes
ten sjouwen. Normaal zouden twee flinke
kerels aan zo’n boom een behoorlijke
sjouw hebben, maar deze Joden moesten
dit karwei in looppas uitvoeren. Ze strom
pelden over de ongelijke bodem met grote
klompen aan de voeten, een boom op de
schouders en een bewaker er achter, steeds
roepend van: „Schnell, hop, hop”.
We waren heus wel wat gewend, wat de
behandeling van gevangenen betreft, maar
dit onmenselijke gedoe wakkerde de haat
tegen de moffen nog meer aan.
Midden in het bos brandde een groot vuur,
waarbij de bewakers zich regelmatig
warmden. Af en toe gebeurde het, dat een
gevangene door de erge koude bevangen
werd of door het zware werk in elkaar
zakte. Deze werd dan ook bij het vuur
gelegd. Kwam hij na verloop van tijd weer
bij, dan kon hij weer aan ’t werk gaan.
Bij ’t eerste bezoek aan het bos vond 3700
ook zo n „half lijk”, zoals wij dat noemden,
bij het vuur. Terwijl de anderen de wagens
oplaadden, bemoeide 3700 zich even met
de zieke. Gezien zijn praktijk als dokters-
hulp in Vught en Scheveningen had hij een
klein beetje ervaring, maar zelfs die was
niet nodig om in de gaten te hebben, dat
deze man zware koorts had.
Hij lag als een zielige hoop ellende bij het
vuur, te rillen als een juffershondje. Toen
3700 hem vroeg, hoe hij zich voelde, drong
de vraag blijkbaar nauwelijks tot hem door.
Hij staarde 3700 wat afwezig aan met een
paar koortsogen. Zou deze man tot het
einde van de werkdag daar bij het vuur
moeten blijven liggen, dan was *t heus niet
onmogelijk, dat dit z’n dood zou zijn. In
geen geval zou ’t hem goed doen. 3700
Zocht dus een oplossing om hem mee
terug te nemen naar het kamp. De moei
lijkheid was weer: hoe zouden de beakers
daar op reageren. Een bewijs van een klein
beetje menselijkheid werd in de regel niet
erg door hen gewaardeerd, ,,’t Kan me
hoogstens een schop onder m’n achterste
opleveren”, dacht 3700 en klampte een
bewaker van het boskommando aan.
Onverschillig doend vroeg hij: „Zal ik die
zieke kerel maar vast op een wagen mee
nemen naar ’t kamp, anders moeten ze
vanavond hem toch sjouwen?” ’t Antwoord
viel mee. Na eerst wat scheldwoorden te
hebben uitgebraakt over „die luilak” zei hij:
„Goed, neem hem mee, maar let er op, dat
je hem goed afmeldt aan de poort, anders
klopt ’t vanavond niet”.
Dat was dus voorelkaar. We laadden één
wagen niet al te hoog op en daar kwam de
zieke bovenop te liggen. Al duwende werd
hij met een hand vastgehouden, zodat hij
niet van de schommelende wagen kon
afduikelen. Aan de poort meldde 3700:
der, uitgeloofd door de gezamenlijke
grasdrogerijen, werd gewonnen door J.
Zandstra uit Woudsend.
Burgemeester B. van Haersma Buma
opent de jubileumbeurs in de Veemarkthal
officieel door de Sneker vlag te hijsen.
Zo tegen Dodenherdenking en Bevrijdingsdag komen de verhalen over de bezettingstijd weer boven Logisch, want voor de
Zamelbl^ periode tussen 1940 en 1945 vaak erg ingrijpend en enerverend geweest. Ook voor
ichamehjken geestelijk goed zijn af gekomen - in hun binnenste is ergens een stempel gezet met onuitwisbare inkt Stevast
krijgen oud-gevangenen van de Duitsers in het begin van mei vragen voorgelegd als: HoewVs he^
verhZan^HHtl' '°'-geren hebben er weiniê notie van ^t zich in bezettingstijd heeft afgespeeld Het
e haal van „Haftling3700 licht een tipje op van de sluier, die gespreid lag over de onmenselijke toestanden in het Oranie
hotel, het kamp en de bunker in Vught en het konsentratiekamp Amersfoort - voor velen VoorVoV^
met veel geluk ontkwam 3700 aan doorzending naar het oosten, waar het allemaal nog een graadje erger was - negenman tien
keerden nooit terug. Haft mg 3700 vertelt zonder opsmuk, zonder speciaal de nadruk te legge^^ S"
u U'aTan 1944 en 11 mei 1945- Hi’schildert hem gebeurde en wat zich omhem heen cakpeeldede
waarheid zonder franje van 3700. gevangene nummer 3700. die dat nummer op zijn kleding moest meedragen Hij werd er
^TsVsDohVo^' Men WlJdeieen n,Umr^er Van hem maken- een Persoonlijkheid mócht hij niet meer wezen in de ogen
de drogist Rege- de inbraak in de Praktijkschool, gepleegd
waren twee knapen van
14 en 15 jaar oud. Aanvankelijk meende
men dat er een t.v. toestel, een diaprojektor
en een boormachine waren ontvreemd. Ge
was al dat dit op een misverstand
berustte. De koncierge had bij het ingaan
van de Paasvakantie deze goederen ekstra
inbraak gepleegd in goed opgeborgen. Wel hadden de knapen
„et Kz-tcLr.d twee fietsen uit de school ontvreemd en
(buit was 100 aan geld bestemd voor de hadden zij een bromfiets van een leerling
zending), en één van de knapen had twee zwart opgeverfd en er een grote ruggesteun
autoradioantennes van auto's ontvreemd, aan gelast. Verder hadden zij verf op muren
en ramen gesmeerd.
Het gestolen geld hadden de knapen op- Het tweetal had ook ingebroken in een
n. --- bouwkeet (buit drie handschoenen) en in
een school (geen buit). Na verhoor zijn ook
V 1 naar huis gebracht.
rnetz 9
De Veemarkt in Sneek is weliswaar vijftig
jaar op het huidige terrein gevestigd, maar
r ---- de markt op zich bestaat reeds vijf-
balkon kreten van herkenning. Zo reageer- honderd jaar. „Volgens de Sneker geschied-
h
i k
O
in
CM
c
o
o
